Szara strefa a wyroby akcyzowe 2010

Przeczytaj także: Przemyt papierosów w Polsce

Głównym krajem pochodzenia przemycanych papierosów na teren Polski jest Ukraina (43% całości przemytu), w drugiej kolejności Białoruś (25%). Związane jest to ze znaczną różnicą w cenie detalicznej papierosów między tymi krajami (średnio na poziomie 0,8-0,9 euro) a Polską (2,5 euro)

Drugim źródłem rozrostu szarej strefy wyrobów tytoniowych w Polsce jest ich nielegalna produkcja na terytorium kraju. Na terenie Polski służby państwowe w latach 2004–2010 zlikwidowały ok. 20 nielegalnych fabryk papierosów (były to fabryki działające w momencie wejścia do nich służb państwowych). Ponadto zlikwidowano także linie produkujące tytoń do palenia, produkty powiązane (np. filtry), a także magazyny papierosów. Istotnym ułatwieniem dla rozwoju nielegalnej produkcji papierosów w Polsce była deregulacja obrotu surowcem tytoniowym, której praktycznym skutkiem jest zniesienie kontroli nad przepływem surowca tytoniowego, w tym brak konieczności udowodnienia, skąd dany przetwórca posiada tytoń lub komu go sprzedał. Część nielegalnie produkowanych w Polsce papierosów jest przeznaczona na rynek Europy Zachodniej, o czym świadczą napisy na paczkach w językach obcych najczęściej w języku angielskim i niemieckim. Fakt ten dodatkowo podkreśla strategiczną rolę Polski w zwalczaniu nielegalnego handlu w UE.

Szara strefa a finanse publiczne

Specyfiką opodatkowania branży tytoniowej jest niemal systematyczny, coroczny wzrost poziomu akcyzy, inaczej niż ma to miejsce w przypadku opodatkowania wyrobów spirytusowych czy paliw, gdzie wysokość akcyzy utrzymuje się od dwóch, trzech lat na stałym poziomie. Wzrost akcyzy na wyroby tytoniowe od 2006 r. ma zwykle wartość dwucyfrową. Warto zwrócić uwagę, iż Ministerstwo Finansów stosuje szybsze tempo podwyżek niż wymaga tego Unia Europejska. Obecnie w Polsce wartość akcyzy wynosi ok. 76 euro za 1000 sztuk, a zakładany pierwotnie cel wynosił 64 euro w 2010 i 90 euro w 2018.
Poziom legalnej sprzedaży papierosów w Polsce obniżył się między rokiem 2007 a 2010 o ok. 17%, zaś wielkość przychodów budżetu państwa z tytułu akcyzy wzrosła w tym samym okresie z 13,4 mld zł (2007r.) do 17,4 mld zł (2010 r.) czyli o 22%. Dla porównania poziom wpływów z akcyzy zarówno z paliw jak i alkoholu utrzymuje się na zbliżonym poziomie przez cały omawiany okres. Innymi słowy budżet państwa traktuje przychody od wyrobów tytoniowych jako główne źródło zwiększenia dochodów z tytułu podatku akcyzowego. Tezę tę wspiera zestawienie całkowitych przychodów z tytułu akcyzy za rok 2007 i 2010. Łączny wzrost dochodów budżetu państwa w tym okresie z tytułu akcyzy wyniósł 6,6 mld zł, ale aż 59% tej kwoty (3,9 mld zł) pochodziło z opodatkowania wyrobów tytoniowych i to mimo tego, że udział wartościowy wyrobów tytoniowych w całości dochodu z podatku akcyzowego wynosi 31%.