Praca w szarej strefie w Polsce 2010

Przeczytaj także: Praca w szarej strefie w Polsce 2009

Opinie dotyczące przyczyn wykonywania pracy nierejestrowanej wyrażone przez mężczyzn i kobiety różniły się w nieznacznym stopniu. Zachowana została ta sama kolejność udzielanych odpowiedzi; w opinii nieco większego odsetka kobiet niż mężczyzn przyczyną pracy „na czarno” był brak możliwości znalezienia pracy (54,8% wobec 51,3%), natomiast mężczyźni w większym stopniu niż kobiety zwracali uwagę na fakt, że pracodawca proponuje wyższe wynagrodzenie bez rejestrowania umowy o pracę (26,4% wobec 21,9%), na wysoką składkę ubezpieczeniową (19,7% wobec 15,5%), a także na podatki zniechęcające do rejestrowania dochodów (16,6% wobec 13,1%). Podobnie nie zaobserwowano dużych różnic w opiniach mieszkańców miast i wsi. W obu przypadkach największy odsetek ludności wskazał jako podstawową przyczynę pracy „na czarno” brak możliwości znalezienia pracy, przy czym w miastach odsetek ten wyniósł 50,4%, a na wsi – 57,5%, na niewystarczające dochody powołało się 43,6% ludności miast i 46,6% ludności wsi, natomiast na trzecią co do ważności przyczynę, tj. wyższe wynagrodzenie bez rejestracji umowy o pracę, wskazało 25,0% ludności miejskiej i 22,4% ludności wiejskiej, na wysoką składkę ubezpieczeniową również częściej wskazywali mieszkańcy miast (18,0%) niż mieszkańcy wsi (16,7%).

Dla najmłodszej grupy respondentów (15-24 lat), szczególnie „wrażliwej” z punktu widzenia sytuacji na rynku pracy, główną przyczyną pracy w szarej strefie również był brak możliwości znalezienia pracy i właśnie w tej grupie wiekowej odsetek wskazujący na tę przyczynę był szczególnie wysoki – wyniósł on 58,6%. Na inne przyczyny ludzie młodzi wskazywali na ogół rzadziej niż w pozostałych grupach wiekowych i tylko w przypadku niechęci do wiązania się na stałe z miejscem pracy, chociaż przyczyna to marginalna, odsetek młodzieży był wyższy niż w pozostałych grupach wiekowych.
Jeśli chodzi o opinie co do przyczyn pracy nierejestrowanej wyrażane przez respondentów zróżnicowanych według poziomu wykształcenia, to podstawowa z nich, czyli brak możliwości znalezienia pracy, ma najwyższy udział w każdej wyodrębnionej grupie, przy czym odsetek ten zwiększał się im niższy poziom wykształcenia deklarowali respondenci. Inaczej wyglądała sytuacja w przypadku przyczyny mówiącej o proponowaniu przez pracodawcę wyższego wynagrodzenia bez rejestrowania umowy o pracę, podatkach zniechęcających do rejestrowania dochodów czy też wysokiej składce ubezpieczeniowej – im wyższy poziom wykształcenia, tym większy odsetek na nią wskazywał.

2. Opinie na temat rodzajów prac wykonywanych w szarej strefie

W opinii ogółu badanych, a więc osób w wieku 15 lat i więcej, w szarej strefie gospodarki najczęściej wykonywane są remonty i naprawy budowlano-instalacyjne, usługi budowlane i instalacyjne, opieka nad dzieckiem lub starszą osobą, korepetycje oraz prace domowe (np. sprzątanie). Dość często wymieniane były również: handel, prace ogrodniczo-rolne oraz usługi krawieckie. Warto podkreślić, iż opinie wyrażane przez respondentów w 2010 roku na temat rodzajów prac wykonywanych w szarej strefie generalnie nie zmieniły się w stosunku do 2009 roku.
Opinie respondentów różniły się znacząco w zależności od płci. Otóż mężczyźni uważali, iż najczęściej „na czarno” wykonuje się remonty i naprawy budowlano-instalacyjne oraz usługi budowlane i instalacyjne. Natomiast kobiety, poza remontami i naprawami budowlano-instalacyjnymi, najczęściej wskazywały na opiekę nad dzieckiem lub starszą osobą.