Praca w szarej strefie w Polsce 2010

Przeczytaj także: Praca w szarej strefie w Polsce 2009

Interesująco przedstawia się struktura pracujących w szarej strefie według rodzaju ostatnio wykonywanej pracy w podziale na pracę główną i dodatkową.
Powyższe zestawienie pokazuje, jak bardzo różnią się udziały wykonujących poszczególne rodzaje prac w zależności od tego czy jest to praca główna czy dodatkowa, jednakże proporcje między nimi układają się logicznie i w sposób oczekiwany, np. trudno oczekiwać, aby usługi lekarskie bądź pielęgniarskie były wykonywane „na czarno” jako praca główna, co z kolei jest łatwo przewidzieć w handlu.

6. Dochody z pracy nierejestrowanej

Praca w szarej strefie ma charakter doraźny i krótkotrwały. Jest bardzo zróżnicowana pod względem czasu pracy i wynagrodzeń. I właśnie uzyskanie wiarygodnych informacji o dochodach z pracy wykonywanej nieformalnie jest zadaniem trudnym, bowiem: po pierwsze – spory odsetek respondentów nie chce ujawnić informacji o dochodach, jakie uzyskali w miesiącu, w którym ostatnio wykonywali prace w szarej strefie (o takie pytano w badaniu), a po drugie – osoby badane mają skłonność do zaniżania uzyskanych dochodów, a więc od ich odpowiedzialności i rzetelności zależy wartość pozyskanych informacji. Pomimo tego, iż 70% respondentów podało informacje o dochodach, analizując te dane należy jednak pamiętać o powyższych zastrzeżeniach.

Analizując dane o dochodach miesięcznych uzyskanych przez respondentów z pracy „na czarno” widać, iż charakteryzuje je znaczna rozpiętość, co wynika zarówno z rodzaju wykonywanych prac, jak i ze zróżnicowania stawek umownych za konkretne prace.

Przeciętny dochód miesięczny z pracy nierejestrowanej wyniósł 703 zł i był zdecydowanie wyższy w przypadku mężczyzn – 827 zł, niż kobiet – 540 zł. Dochód ten był o niemal 10% (o 76 zł) niższy niż zanotowany w 2009 roku; sytuacja ta dotyczyła zarówno dochodów uzyskanych przez mężczyzn (spadek o ponad 7%, tj. o 65 zł), jak i przez kobiety (spadek o ponad 3%, tj. o 19 zł).
Miejsce zamieszkania pracujących w szarej strefie miało znaczący wpływ na poziom przeciętnych dochodów – mieszkańcy miast uzyskali miesięczny dochód w wysokości 660 zł, a mieszkańcy wsi – 741 zł. W tym zakresie sytuacja bardzo zmieniła się w porównaniu z 2009r. Otóż: po pierwsze – w 2009 roku miejsce zamieszkania miało niewielki wpływ na poziom przeciętnych dochodów z pracy nierejestrowanej, a po drugie – mieszkańcy miast uzyskali wyższy przeciętny dochód niż mieszkańcy wsi.

Wiek osób pracujących w szarej strefie różnicował znacząco przeciętne dochody miesięczne uzyskiwane z tej pracy, a mianowicie: najwyższe dochody otrzymali ludzie będący w wieku 25-34 lat, tj. 852 zł, a następnie osoby w wieku 35-44 lat – 787 zł, 15-24 lat – 766 zł, 45-59 lat – 540 zł, aż do osób najstarszych, będących w wieku co najmniej 60 lat – 378 zł.

Poziom wykształcenia pracujących nieformalnie również miał duży wpływ na przeciętny poziom dochodów miesięcznych z pracy „na czarno”, a wyglądało to w ten sposób, że najniższe dochody otrzymały osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym – 625 zł, a najwyższe – osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 804 zł; osoby z wykształceniem policealnym i wyższym uzyskały 684 zł, a z wykształceniem średnim zawodowym i ogólnokształcącym – 645 zł. Taki rozkład przeciętnych dochodów miesięcznych wynika m.in. z faktu, iż dla osób z wykształceniem co najmniej średnim praca nierejestrowana rzadziej była pracą główną, a częściej – dodatkową, a więc stanowiła zajęcie krótkotrwałe, okazjonalne.