Praca w szarej strefie w Polsce 2010

Przeczytaj także: Praca w szarej strefie w Polsce 2009

Na wysokość przeciętnych miesięcznych dochodów z pracy nierejestrowanej w sposób oczywisty wpływ ma fakt czy była to praca o charakterze pracy głównej, czy dodatkowej. Otóż średni dochód z pracy głównej był o 45% wyższy od średniego dochodu z pracy dodatkowej; wyniosły one odpowiednio 809 zł i 558 zł; w 2009r. średni dochód z pracy głównej był o 76% wyższy od średniego dochodu z pracy dodatkowej, a więc nastąpiło spłaszczenie dochodów z tych dwóch źródeł.
Warto podkreślić, że, o ile w przypadku podziału pracujących w szarej strefie według płci przeciętny dochód miesięczny z pracy głównej i dodatkowej był wyższy dla mężczyzn niż dla kobiet, o tyle w podziale według miejsca zamieszkania dochody z pracy głównej były wyższe wśród mieszkańców miast, a dochody z pracy dodatkowej odwrotnie – wyższe były wśród mieszkańców wsi.

Wysokość średniej dniówki z pracy nierejestrowanej wynosiła 59 zł, przy czym była znacząco wyższa dla mężczyzn – 69 zł, niż dla kobiet – 45 zł oraz nieco niższa dla mieszkańców miast – 57 zł, niż mieszkańców wsi – 60 zł. Jeśli natomiast popatrzeć na charakter pracy wykonywanej „na czarno”, to przeciętna dniówka w pracy dodatkowej była o 61% wyższa niż w pracy głównej; wyniosły one odpowiednio: 82 zł i 51 zł.

W badaniu pracy nierejestrowanej respondenci, którzy taką pracę wykonywali określali procentowy udział dochodów z ostatniej pracy nierejestrowanej w swoich ogólnych, miesięcznych dochodach netto. Otóż, przeciętny udział wyniósł 63,0% i był ogromnie zróżnicowany w zależności od tego, czy była to praca główna, czy dodatkowa – udziały te odpowiednio wyniosły: 83,8% i 29,8%. W przypadku, gdy praca „na czarno” miała charakter pracy głównej, dla ok. 64% w ten sposób pracujących dochody z niej stanowiły od 76% do 100% ogólnych dochodów netto, a tylko dla niespełna 6% pracujących - do 25% ogólnych dochodów. Odmiennie kształtowała się sytuacja, gdy praca nieformalna miała charakter pracy dodatkowej. Dochody z niej uzyskane dla ponad 8% osób stanowiły 76-100% ogólnych dochodów netto, natomiast dla ponad 31% osób stanowiły do 25% ogólnych dochodów oraz dla ponad 19% - stanowiły do 10% ogólnych dochodów.

7. Pracodawcy

Praca nierejestrowana ma rację bytu o ile istnieje na nią popyt. Obiegowe opinie mówią, iż to głównie właściciele niewielkich firm w sektorze prywatnym są pracodawcami oferującymi zatrudnienie nieformalne. Okazuje się jednak, iż, zgodnie z wynikami badania, głównymi pracodawcami są osoby prywatne – tak wyglądała sytuacja w 2009r. i nadal tak wygląda. Natomiast w 2010r. nie zanotowano jako pracodawców firm państwowych lub komunalnych, podczas gdy w 2009r. takie firmy jako pracodawcy wystąpiły, choć był to margines.
Wśród pracodawców oferujących pracę nierejestrowaną 66,5% to osoby prywatne, a 28,4% to firmy prywatne, tj. firmy prywatne lub spółdzielnie w systemie pracy chałupniczej (4,1%) bądź firmy prywatne lub spółdzielnie w innym systemie niż chałupniczy (24,3%).

Proporcje te wyglądają nieco inaczej, gdy weźmiemy pod uwagę podział pracy nierejestrowanej na pracę główną i dodatkową. W przypadku pracy głównej 47,8% pracodawców to osoby prywatne, a 46,3% - firmy prywatne, natomiast w przypadku pracy dodatkowej 88,4% pracodawców stanowią osoby prywatne, a tylko 7,7% - firmy prywatne.

Osoby prywatne, jako pracodawcy, zatrudniali nieformalnie pracowników głównie do prac ogrodniczo-rolnych oraz do remontów i napraw budowlano-instalacyjnych, a także usług budowlanych i instalacyjnych, natomiast firmy prywatne - przede wszystkim do usług budowlanych i instalacyjnych oraz działalności produkcyjnej, a także usług turystycznych i gastronomicznych.