Praca w szarej strefie w Polsce 2010

Przeczytaj także: Praca w szarej strefie w Polsce 2009

8. Gospodarstwa domowe zatrudniające nieformalnie pracowników

W okresie pierwszych dziewięciu miesięcy 2010 roku z pracy nierejestrowanej korzystało 429 tys. gospodarstw domowych, tj. 3,8% ogólnej liczby gospodarstw domowych w Polsce. W porównaniu z 2009 rokiem nastąpił spadek liczby takich gospodarstw domowych o 251 tys. i równocześnie spadek udziału tych gospodarstw w ogólnej liczbie gospodarstw domowych o 2,1 punktu procentowego.

Większość gospodarstw domowych korzystających z pracy nierejestrowanej – 59% - znajdowała się w miastach, a 41% to gospodarstwa domowe wiejskie. Oznacza to, iż częściej nielegalnie zatrudniają pracowników gospodarstwa domowe wiejskie – 4,7% ogólnej ich liczby, niż gospodarstwa domowe miejskie – 3,3%, bowiem ogólna liczba gospodarstw domowych w miastach jest ponad dwukrotnie większa niż liczba gospodarstw domowych na wsiach.

Prace, które najczęściej były wykonywane „na czarno” na rzecz gospodarstw domowych, to remonty i naprawy budowlano-instalacyjne – korzystało z nich ponad 32% gospodarstw domowych z ogółu gospodarstw zatrudniających pracowników nielegalnie. W następnej kolejności wykonywane były prace ogrodniczo-rolne – skorzystało z nich ponad 22% gospodarstw domowych, prace domowe (np. sprzątanie) – ok. 10% gospodarstw, usługi budowlane i instalacyjne – ponad 9% gospodarstw, przeglądy i naprawy samochodów oraz innych maszyn – ponad 6% gospodarstw oraz usługi fryzjerskie, kosmetyczne, a także korepetycje – po ok. 6% gospodarstw domowych. Miejskie gospodarstwa domowe zatrudniały nieformalnie przede wszystkim do remontów i napraw budowlano-instalacyjnych (ponad 34%), prac domowych (ok. 15%) oraz prac ogrodniczo-rolnych (ponad 10%), natomiast wiejskie gospodarstwa domowe – do prac ogrodniczo-rolnych (ponad 39%), remontów i napraw budowlano-instalacyjnych (ponad 29%) oraz usług budowlanych i instalacyjnych (ponad 9%).

W badanym okresie gospodarstwa domowe zatrudniały pracowników w sposób nieformalny średnio przez 19 dni, przy czym miejskie gospodarstwa domowe przez 16 dni, a wiejskie – przez 23 dni. Najwięcej dni pracy nieformalnej poświęconych było na opiekę nad dzieckiem lub starszą osobą – przeciętnie 60 dni, a następnie na prace ogrodniczo-rolne – 39 dni, prace domowe (np. sprzątanie) – 21 dni, korepetycje – 18 dni, na usługi budowlane i instalacyjne oraz handel – po 13 dni.

Przeciętna liczba roboczodni przepracowana miesięcznie w sposób nieformalny wyniosła w badanym okresie 7,9 dni, przy czym w gospodarstwach domowych miejskich – 5,9 dnia, a w gospodarstwach domowych wiejskich – 11,0 dni.

W okresie dziewięciu miesięcy 2010 roku ok. 6% gospodarstw domowych korzystających z pracy nierejestrowanej zatrudniało cudzoziemców, przy czym w miastach udział tych gospodarstw wyniósł 4%, a na wsiach – ok. 9%.

Miesięczne wydatki gospodarstw domowych związane z nieformalnym zatrudnianiem pracowników wyniosły przeciętnie 729 zł, przy czym wyższe wydatki poniosły miejskie gospodarstwa domowe – 872 zł wobec 573 zł wydanych przez wiejskie gospodarstwa domowe. Średnie dzienne wydatki gospodarstw domowych na rzecz osób wykonujących pracę nierejestrowaną wyniosły 136 zł; miejskie gospodarstwa domowe dniówka „na czarno” kosztowała 163 zł, a wiejskie – 102 zł. W stosunku do wydatków ponoszonych przez gospodarstwa domowe w 2009 roku, przeciętny koszt miesięczny pracy nierejestrowanej wzrósł o ok. 54%, a dzienny – o ok. 39%.