Reformy podatkowe 2006-2011 a budżet domowy

Przeczytaj także: Dochody gospodarstw domowych w 1/3 dla państwa

Oprócz wyżej wymienionych reform, zmian dokonano również w systemie świadczeń rodzinnych, reformując zasady przyznawania świadczeń w 2006 roku oraz podnosząc wysokość wypłacanych zasiłków w 2009 roku. Jednocześnie rządy obu kadencji znacząco ograniczyły zasięg świadczeń rodzinnych poprzez zamrożenie progów dochodowych decydujących o ich przyznawaniu, w wyniku czego liczba dzieci otrzymujących zasiłek rodzinny spadła o około 18% między 2005 i 2011 rokiem. Równolegle do wprowadzanych obniżek podatków, główne wartości parametrów systemu podatkowego, takie jak kwota wolna od podatku i koszty uzyskania przychodu, były często utrzymywane na nominalnie stałym poziomie, co zniwelowało część korzyści płynących z redukcji opodatkowania.

Warto podkreślić, że w wyniku rozwiązań, które weszły w życie w latach 2006-2011 istotnie wzrosły dochody do dyspozycji polskich gospodarstw domowych. Najbardziej przeciętnie o 9,4% na wprowadzonych reformach skorzystały gospodarstwa najzamożniejsze (z 10. grupy decylowej). Dochód gospodarstw najuboższych (1. decyl) wzrósł natomiast średnio o 5,8%.

Analizując zmiany względem podziału na kategorie rodzin wyniki pokazują, że na zmianach w latach 2006-2011 najbardziej skorzystały małżeństwa z dziećmi, których dochód do dyspozycji w tym okresie wzrósł średnio o 10,2%, a najmniej zyskały rodziny w wieku emerytalnym. W wyniku zmian podatkowo-świadczeniowych dochody małżeństw w wieku emerytalnym wzrosły bowiem tylko przeciętnie o 0,5%, a dochody osób w wieku emerytalnym mieszkających samotnie nieznacznie spadły (przeciętnie o 0,3%). Choć w okresie 2006-2011 dochody emerytów i rencistów wzrosły ponad tempo wzrostu cen o około 3% (w wyniku waloryzacji), to jednak te grupy ominęły korzyści płynące ze zmian w podatkach i świadczeniach socjalnych.
Przeprowadzone analizy pokazały, że skala korzyści ze zmian podatkowo-świadczeniowych w V kadencji Sejmu rozłożyła się stosunkowo równomiernie względem zamożności gospodarstw. Gospodarstwa z grup dochodowych 1-9 zyskały przeciętnie od 4,2% (2. decyl) do 4,7% (decyle 1. i 8.), a wśród 10% najzamożniejszych gospodarstw dochody przeciętnie wzrosły o 3,0%. Do wzrostu dochodów w tym okresie przyczyniły się z jednej strony obniżki składek ubezpieczeniowych, a z drugiej wprowadzenie ulgi podatkowej na dzieci oraz zmiany w systemie świadczeń rodzinnych.

Na zmianach VI kadencji skorzystały głównie gospodarstwa najzamożniejsze (6,2%, 10. decyl), co było głównie skutkiem wejścia w życie reformy podatkowej w 2009 roku (uchwalonej w czasie V kadencji). Równocześnie wyższe wartości świadczeń rodzinnych dla najuboższych, wprowadzone w 2009 roku, zapewniły przeciętnie nieznaczny wzrost dochodu gospodarstwom o najniższych dochodach (1,1%, 1. decyl). Co interesujące, w wyniku rozwiązań wprowadzonych w okresie VI kadencji Sejmu przeciętnie spadły dochody gospodarstw w decylach 2-6, najbardziej w 3. grupie decylowej (spadek o 0,8%). Przyczyniły się do tego z jednej strony polityka zamrażania parametrów systemu podatkowego, co podniosło wysokość podatku dochodowego, a z drugiej utrzymanie na nominalnie stałym poziomie progu określającego uprawnienia do świadczeń rodzinnych, co ograniczyło liczbę rodzin z prawem do tych świadczeń. Liczba dzieci otrzymujących zasiłek rodzinny w wyniku tej polityki spadła w latach 2008-2011 o około 620 tys., czyli o 16% w stosunku do liczby dzieci uprawnionych w systemie z 2007 roku.