Przewlekłe choroby układu oddechowego w Polsce

Przeczytaj także: Zdrowie Polaków 2009

Przewlekłe choroby układu oddechowego – wyzwaniem współczesnej medycyny

Przewlekłe choroby układu oddechowego (Chronic Respiratiry Diseases – CRD) są najczęściej występującymi chorobami niezakaźnymi u dzieci i jedną z czterech grup chorób niezakaźnych odpowiedzialnych za wysoką śmiertelność ludzi na całym świecie: 4,2 mln umierających ludzi rocznie, i liczba ta z roku na rok się powiększa. Epidemia chorób CRD stała się kluczowym problemem w grupie chorób niezakaźnych, ponieważ do dziś nie udało się znaleźć skutecznego sposobu walki z tymi chorobami ani zahamowania tak wysokiej śmiertelności.

90% przypadków zgonów z powodu astmy jest możliwe do uniknięcia dzięki szeroko zakrojonej edukacji wszystkich środowisk, udoskonaleniu opieki medycznej i zmniejszeniu narażania społeczeństwa na czynniki ryzyka rozwoju tych chorób. Decydujące znaczenie dla zachorowalności na astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i inne przewlekłe choroby układu oddechowego mają czynniki cywilizacyjne: środowisko i styl życia, palenie tytoniu, przestrzeganie zasad higieny, postępująca urbanizacja i uprzemysłowienie, wzrost emisji zanieczyszczeń powietrza, zmiany klimatyczne oraz poziom społecznej wiedzy o tych chorobach i ich leczeniu. Równie decydującą rolę odgrywa system opieki zdrowotnej i przestrzeganie standardów leczenia, których podstawę w przypadku astmy stanowią zalecenia Światowej Inicjatywy Zwalczania Astmy (Global Initiative for Astma, GINA). Badania przeprowadzone we Francji w drugiej połowie lat 90-tych pokazały, że pomimo zdefiniowania i wdrożenia wytycznych, 66-86% chorych na astmę oskrzelową było leczonych niewłaściwie: 62%-84% osób cierpiących na ciężką astmę nie otrzymywała leków przeciwzapalnych. Pogarszająca się sytuacja epidemiologiczna spowodowała zorganizowanie w 2006r. szczytu ekspertów w Parlamencie Europejskim, którego zwieńczeniem była tzw. Deklaracja Brukselska, zawierająca 10-punktowy plan poprawy sytuacji w zakresie opieki zdrowotnej i zalecająca państwom Unii Europejskiej utworzenie zintegrowanych programów zdrowotnych skierowanych do chorych na astmę.

Pierwszym krajem, który opracował tego typu program jest Finlandia. Wdrożenie „Fińskiego Programu Astmy 1995 – 2004”, którego efektem była edukacja pracowników Służby Zdrowia i chorych, zwiększenie świadomości społecznej, promocja zdrowego stylu życia i zmiany w systemie opieki organizacji opieki zdrowotnej, spowodowało istotną poprawę opieki zdrowotnej z jednoczesnym zmniejszeniem jej kosztów. W ciągu 10 lat zwiększono dostępność do leczenia i wczesną wykrywalność astmy, ulepszono opiekę nad chorymi, zmniejszono liczbę chorych na ciężką astmę. Przed wprowadzeniem programu, 60% kosztów leczenia astmy przeznaczano na terapie dla chorych na ciężką astmę, którzy stanowili 20% wszytkach chorych na astmę. Mimo zwiększenia liczby chorych, zredukowano o 36% całkowite koszty opieki z 1 611 € na jednego pacjenta w 1993r. do 1 031 € w 2003r. Całkowitą redukcję kosztów leczenia astmy uzyskano dzięki zmianom w strukturze finansowej: zwiększeniu kosztów leczenia ambulatoryjnego z 16% w 1993r. do 28% w 2003r. przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów hospitalizacji z 21% w 1993r. do 10% w 2003r., będących następstwem zmniejszenia o 54% liczby dni hospitalizacji z 110 tys. w 1993r. do 51 tys. w 2003r. W wyniku programu zmniejszono też liczbę rent przyznawanych z powodu astmy o 76%.

„Fiński Program Astmy 1995 – 2004” stał się podstawą do stworzenia w Polsce Narodowego Programu Wczesnej Diagnostyki i Leczenia Astmy Oskrzelowej POLASTMA.