Europa: wydarzenia tygodnia 47/2011

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 46/2011

• Przed szczytem 9 grudnia Francja i Niemcy przygotują wspólny projekt zmian w traktatach UE. Zmiany będą dotyczyć krajów strefy euro, jednak będzie to wymagać zgody wszystkich 27 państw UE. Zapowiedziano, że przed szczytem odbędzie się w tej sprawie spotkanie przywódców Niemiec, Francji i Włoch.
• Według Federalnego Urzędu Statystycznego PKB Niemiec w III kw. 2011 roku wzrósł o 2,5 proc. r/r. I o,5 proc. kw/kw (bez uwzględniania czynników sezonowych) po wzroście w drugim kwartale o 3,0 proc.
• Ostatnio doszło do porozumienia z udziałem przedstawicieli Parlamentu Europejskiego i ministerstw finansów krajów UE w sprawie przyszłorocznego budżetu. Poziom zaangażowania środków wynosi 147,23 mld euro, a więc jest to 1,12 proc. dochodu narodowego brutto krajów UE. Poziom płatności 129,088 mld euro, co daje 0,98 proc. dochodu narodowego brutto krajów unijnych. Obcięto o 3,5 mld euro propozycję Komisji Europejskiej i o ponad 4 mld propozycję Parlamentu Europejskiego.
• Agencja Fitch poinformowała, że ostatnie cięcia we francuskim budżecie wzmocniły wiarygodność Paryża. Jej zdaniem "rating Francji na poziomie AAA (najwyższym) może być zagrożony, jeśli kryzys w strefie euro będzie nadal postępował, co może doprowadzić do gospodarczego spowolnienia w regionie i zmusić francuski rząd do wsparcia banków".
• Agencja Moody's obniżyła rating długu publicznego Węgier do poziomu inwestycji spekulacyjnych z dalszą negatywną perspektywą (z poziomu"Baa3"do "Ba1"). W odpowiedzi oprocentowanie węgierskich obligacji przekroczyło 9 proc. Agencja tłumaczy to "relatywną niepewnością zdolności państwa węgierskiego do osiągnięcia celów w dziedzinie uzdrowienia budżetu i redukcji zadłużenia sektora publicznego w średniookresowym terminie, wobec wzrostu kosztów kredytu i obecnej sytuacji słabego wzrostu gospodarczego".
• PKB Portugalii może się skurczyć w przyszłym roku o 3 proc. (w trzecim kwartale PKB spadł o 0,4 proc.). To tłumaczy ostatnią decyzję obniżającą wiarygodność kredytową Portugalii do poziomu śmieciowego BB+. W Europie taki lub gorszy rating mają jeszcze: Gruzja, Islandia, Serbia, Ukraina, Turcja i Grecja.
• Agencja ratingowa S&P's podniosła z B+ do BB- ocenę wiarygodności spłaty długoterminowego zadłużenia Gruzji w zagranicznej i własnej walucie. Krótkoterminowy rating pozostał na dotychczasowym poziomie B. Oba ratingi mają perspektywę "stabilny".
• Węgry oficjalnie zwróciły się do Komisji Europejskiej z prośbą o potencjalną pomoc finansową, która miałaby mieć charakter zapobiegawczy. Z podobną prośbą Węgry zwróciły się do Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
• Francja i Niemcy zrezygnowały z presji na EBC, aby uczestniczył we wzmocnieniu swoimi środkami funduszu ratunkowego eurolandu EFSF. Francuzi na obecnym etapie wycofali się też z żądania, aby EBC dokonywał interwencyjnych zakupów obligacji zagrożonych krajów euro na otwartym rynku (w celu zbicia ich rentowności). Przedstawili też propozycję, by EBC była pożyczkodawcą dla krajów strefy euro. Uczynienie tego (wzorem amerykańskiego Fed) prowadziłoby do dodruku "pustego" pieniądza.
• Premierzy Rosji i Białorusi podpisali umowy o przejęciu przez Gazprom białoruskiej branży gazowej Biełtransgaz (właściciel rurociągów gazowych na Białorusi), a także umowy o zasadach ustalania cen gazu i opłat za jego tranzyt.
• W serbskim mieście Banatski Dvor otwarto magazyn gazu o pojemności 450 mln m sześc. gazu. Należy do spółki (Gazprom ma 51 proc., a serbska firma Srbija gaz-49 proc.). To jeden z elementów koncepcji magistrali South Streem (gaz ma być przesyłany tą magistralą z Rosji przez Morze Czarne do państw Europy Południowej i Środkowej. Serbski odcinek tego gazociągu zbuduje spółka założona przez tych samych partnerów przy tych samych udziałach.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

NORD STREEM RUSZYŁ, ALE CO DALEJ?

W obecności czołowych polityków zainteresowanych krajów otwarty został gazociąg Nord Streem położony na dnie Bałtyku. Obecnie inwestorzy kładą drugą nitkę tego gazociągu i ma ona być oddana do użytku za rok. W sumie zdolność przesyłowa obu nitek wyniesie ok. 65 mld. m³ gazu rocznie. Zaczyna się już mówić o trzeciej nitce, co może w istotny sposób wpłynąć na polskie interesy (spadek wpływów z tranzytu, zmaleje stopień wykorzystania polskiej części gazociągu jamalskiego i wzrosną koszty jednostkowe tranzytu gazu...). Jednak wydaje się, że ten sukces inwestycyjny zachęcił Rosję do wzmożenia nacisków na o zwolnienie Gazpromu z antymonopolowych przepisów UE.

Obecnie rosyjski koncern prowadzi aktywną działalność lobbingową. Gazprom prezentuje pogląd, że dostawy gazu przez Rosję są niezawodne i nie mogą być porównywane z koncepcją dostaw gazu skroplonego z Bliskiego Wschodu czy Afryki, ponieważ "intensywność żeglugi i zagęszczenie gazoportów ma też naturalne granice". Wyrażane są też wątpliwości co do przyszłości gazu łupkowego, bo należy liczyć się z poważnymi konsekwencjami środowiskowymi w wyniku uruchomienia jego wydobycia.

Licząc na skuteczność powyższej argumentacji rosyjska dyplomacja i kierownictwo koncernu wywiera silną presję na UE, by Gazprom został zwolniony z trzeciego pakietu energetycznych przepisów UE o liberalizacji rynku gazu (przepisy weszły w życie pół roku temu), które w zamierzeniu mają zapewnić ochronę konsumentów przed monopolami.Wynika z niego, że nie dopuszcza się sytuacji, aby firmy handlujące gazem były równocześnie właścicielami gazociągów i miały możliwość ograniczenia dostępu i korzystania z niego swoim konkurentom. Jak na razie nie ma postępu w negocjacjach w tym zakresie.

Rosja ma jednak nadzieję na zmianę tego stanowiska, bo z Nord Streemu korzystają czołowe koncerny energetyczne Niemiec i Francji. W trakcie otwarcia tej magistrali pewne nadzieje dała Rosjanom kanclerz Niemiec mówiąc, że "Nord Stream w nowej skali stawia partnerstwo energetyczne i widać, że trzeci pakiet energetyczny poza UE nie jest zrozumiały dla każdego, a jeśli coś nie jest zrozumiałe, to musimy to zmienić". W opinii analityków jest to zapowiedź rewizji unijnej polityki w tym zakresie. Pewne nadzieje daje też Rosji jej przystąpienie do WTO (ma się to stać w grudniu), bo według jej ekspertów trzeci pakiet gwałci dwustronne porozumienia Rosji z UE, a reguły WTO mogą wesprzeć zabiegi rosyjskie zmierzające do ochrony ich interesów.