Niewykorzystane potencjalne zasoby pracy

Przeczytaj także: Znalezienie pracy coraz trudniejsze

Główny Urząd Statystyczny od 1992 roku w oparciu o Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności Polski (BAEL) publikuje co kwartał dane o sytuacji na rynku pracy. Metodologia badania, a także wyznaczania podstawowych kategorii na rynku pracy (pracujących, bezrobotnych, biernych zawodowo), jak i podstawowych wskaźników (m.in. stopy bezrobocia), oparta jest na zaleceniach Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) i EUROSTAT.

Poziom i natężenie bezrobocia są najczęstszymi wyznacznikami sytuacji na rynku pracy, obrazującymi stopień niedopasowania podaży i popytu na pracę. W kontekście coraz bardziej złożonego i dynamicznie zmieniającego się rynku pracy, pojawiania i upowszechniania się nowych form zatrudnienia, stopniowego odchodzenia od modelu pracy na pełen etat i w oparciu o umowę na czas nieokreślony, na uwagę zasługują zbiorowości znajdujące się na pograniczu pomiędzy pracą a bezrobociem oraz bezrobociem a biernością zawodową, czyli takie, które z okresu na okres mogą zmieniać swój status na rynku pracy i płynnie przechodzić do populacji bezrobotnych oraz z niej wychodzić. Opracowanie dodatkowych analiz opisujących te zbiorowości pozwala uchwycić i oszacować czasowe nieuwzględnienie w gronie bezrobotnych z jednej strony - osób, które co prawda pracują, ale praca ta w ich pojęciu jest „niewystarczająca”, i mogłyby i chcą pracować więcej (w większym wymiarze czasu) niż obecnie, z drugiej zaś strony – osób zaliczanych do biernych zawodowo, gdyż nie spełniają restrykcyjnych kryteriów definicji bezrobotnego w zakresie gotowości albo aktywnego poszukiwania pracy, ale stanowiących ciągle potencjalne zasoby pracy.

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie definicji oraz podstawowych danych dotyczących omawianych zbiorowości.

Podstawowe definicje

W celu uzupełnienia analizy obszaru bezrobocia wyznaczanego na podstawie definicji MOP, w ramach prac specjalnej Grupy Zadaniowej powołanej w EUROSTAT przez Grupę Roboczą ds. rynku pracy LAMAS (LAbour MArket Statistics), wyodrębniono trzy dodatkowe zbiorowości znajdujące się najbliżej populacji bezrobotnych.

Pierwszą z nich stanowi populacja niepełnozatrudnionych, tj. osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu, które chciałyby pracować więcej godzin tygodniowo i byłyby gotowe do podjęcia pracy w takim wymiarze. Pomimo tego, że są to osoby pracujące, to nie są one „wykorzystane” w pełnym zakresie – nie pracują w takim wymiarze, w jakim by chciały i mogły. Jakaś ich część pozostaje w pewnym sensie „bezrobotna” – stanowi ona potencjalny zasób pracy, który nie znajduje całkowitego wykorzystania na rynku pracy.

Drugą grupą są bierni zawodowo poszukujący pracy, ale nie gotowi do jej podjęcia, tj. zbiorowość dotycząca osób biernych zawodowo, które:

• aktywnie poszukują pracy, ale nie byłyby gotowe do jej podjęcia w okresie najbliższych dwóch tygodni, lub
• stosują wyłącznie bierne metody poszukiwania pracy lub nie podały jaką metodą poszukują pracy, lub
• znalazły pracę, czekają na jej rozpoczęcie w ciągu 3 miesięcy, ale nie byłyby gotowe do jej podjęcia w okresie najbliższych dwóch tygodni, lub
• znalazły pracę, ale czekają na jej rozpoczęcie najwcześniej po 3 miesiącach.