Rozwój demograficzny Polski 2011

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2000 - 2010

Zmieniła się też struktura poziomu wykształcenia matek. W 2010 r. - w stosunku do początku lat 90-tych - odsetek matek z wykształceniem wyższym wzrósł prawie 7-krotnie, tj. z 6% do ponad 40% (w 2000 r. wynosił ponad 13%). Natomiast 3-krotnie zmniejszył się odsetek kobiet z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia - z 18% do niespełna 6% (w 2000 r. wynosił ponad 14%). Odsetek młodych matek z wykształceniem średnim nie zmienił się istotnie na przestrzeni ostatnich 20 lat i wynosi ok. 35%.

Obserwowane zmiany to efekt wyboru, jakiego coraz częściej dokonują ludzie młodzi decydując się najpierw na osiągnięcie określonego poziomu wykształcenia oraz stabilizacji ekonomicznej, a dopiero potem (około 30-tki) na założenie rodziny oraz jej powiększenie.

Dzietność kobiet w Polsce w istotnym stopniu jest determinowana liczbą zawieranych związków małżeńskich. Obecnie ok. 80% dzieci rodzi się w rodzinach tworzonych przez prawnie zawarte związki małżeńskie, przy czym prawie połowa dzieci rodzi się w okresie pierwszych trzech lat trwania małżeństwa rodziców. Jednocześnie od kilkunastu lat systematycznie rośnie odsetek urodzeń pozamałżeńskich. Na początku lat 90-tych ze związków pozamałżeńskich rodziło się ok. 6-7% dzieci, zaś w ostatnich latach 18-21%. Odsetek ten jest zdecydowanie wyższy w miastach – w 2010 r. wynosił ponad 23%, na wsi – ponad 17%.

Rosnący współczynnik dzietności pozamałżeńskiej może oznaczać, że zwiększa się liczba rodzin tworzonych przez związki partnerskie, a także wzrasta liczba matek samotnie wychowujących dzieci - tworzących rodziny niepełne.

Małżeństwa

Szacuje się, że w 2011 r. powstało ok. 207 tys. nowych związków małżeńskich - o 21 tys. mniej niż rok wcześniej. Współczynnik małżeństw (liczony na 1000 ludności) obniżył się o 0,6 pkt i wyniósł 5,4‰. Częstość zawierania małżeństw w miastach i na wsi jest podobna. Od 2003 r. notowano wzrost liczby nowo zawartych małżeństw, jej obecny spadek (obserwowany już trzeci rok) z pewnością będzie wpływał na zmniejszenie liczby urodzeń w kolejnych latach.

Niezmiennie wśród nowo zawartych związków ok. 85% stanowią małżeństwa pierwsze, tj. panien z kawalerami (na wsi jest ich ponad 90%). Małżeństwa wyznaniowe, tj. zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego, stanowiły w 2010 r. ok. 68% zawieranych prawnie związków (na wsi stanowią ¾ małżeństw).


Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat zdecydowanie zwiększył się wiek nowożeńców (p. wykres 5). Na początku lat 90-tych ponad połowa mężczyzn zawierających małżeństwo nie osiągała wieku 25 lat, w 2000 r. – było ich ok. 42%, natomiast w 2010 roku – już tylko 20%. Wśród kobiet udział ten zmniejszył się z 73% do 62% w 2000 r., obecnie wynosi 39%. Mężczyźni najczęściej żenią się „przed trzydziestką”; w 2010 r. ich średni wiek (mediana) zawierania małżeństwa wynosił 28 lat, tj. o ponad 3 lata więcej niż na początku lat 90-tych (natomiast w 2000 r. pan młody miał średnio niespełna 26 lat). Panny młode też są starsze, w 2010 roku były w wieku - średnio - 26 lat, wobec niepełna 23 lat na początku lat 90-tych i prawie 24 w 2000 roku. W ostatniej dekadzie nastąpiło przesunięcie grupy wieku najczęstszego zawierania małżeństwa z 20-24 na 25-29 lat. Udział tej grupy wieku (mężczyźni i kobiety razem) wynosi obecnie 42%, w 2000 roku stanowili 28%, a w 1990 r. – ok. 20%. Nowożeńcy w miastach są o ok. 1,5 roku starsi od mieszkających na wsi.