Starzenie się społeczeństwa globalnym problemem

Przeczytaj także: Gospodarki światowe wychodzą z recesji

W ocenie ekspertów firmy Deloitte powodem rosnącego długu publicznego poszczególnych państw są zmiany demograficzne, a nie krótkookresowe spadki ich aktywności gospodarczej. Problem starzenia się społeczeństwa na świecie dotyczy nie tylko wydłużającego się życia, ale również spadku narodzin. Przykładem doskonale obrazującym, jak rozwój gospodarczy wpływa na przyrost naturalny jest Korea. W 1960 r. kobieta rodziła tam średnio po 6 dzieci, dziś wskaźnik liczby urodzin na osobę wynosi zaledwie 1,4. Dodatkowo, w tym samym czasie, średnia długość życia mieszkańca tego kraju wzrosła z 55 do 81 lat. Podobnie jest w Chinach – wskaźnik liczby narodzin spadł w tym okresie z 5,6 do 1,6 dzieci, a wiek życia wydłużył się z 44 do 74 lat.

Starzenie się społeczeństwa przybiera dramatyczny wręcz wymiar w gospodarkach europejskich oraz w Japonii, która jest określana mianem najstarszego kraju na świecie. Według szacunkowych prognoz w 2040 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym będzie przypadać odpowiednio: w Japonii – 63, we Włoszech – 57, a w Niemczech – 56 osób powyżej 65 roku życia, a więc emerytów i rencistów, którzy nie są aktywni zawodowo.

Według agencji Standard & Poor’s w 49 rozwiniętych i rozwijających się krajach, koszty związane z postępującym starzeniem się społeczeństwa, będą bardzo duże – według szacunków dług publiczny wzrośnie z obecnych 40% PKB do 245% w 2050 r. Największy wzrost będzie dotyczył krajów rozwiniętych i wyniesie nawet 300% PKB, a w przypadku Niemiec i Stanów Zjednoczonych dług publiczny może w 2050 r. osiągnąć wartość aż 400% PKB.

„W Unii Europejskiej wydatki na emerytury oraz opiekę zdrowotną stanowią średnio 17% PKB. Dlatego konieczne jest podjęcie działań strukturalnych, które zapobiegną problemowi kosztów związanych ze starzeniem się społeczeństwa. Chodzi o reformy systemów emerytalnych oraz opieki zdrowotnej.” – podkreśla Dr Ira Kalish, Dyrektor ds. Globalnej Ekonomii, Deloitte USA.

Aby zapobiegać niekorzystnym zmianom demograficznym konieczne jest w dłuższej perspektywie ograniczenie spadku liczby osób pracujących zawodowo. Można to zrobić przez aktywizację zawodową osób po 55 roku życia oraz kobiet. Należy podjąć również działania pozytywnie wpływające na poprawę produktywności pracujących osób. Z perspektywy ekonomicznej państw ważne jest także stopniowe wydłużanie wieku emerytalnego.

„Obecnie trudno nam sobie nawet wyobrazić jak zorganizować pracę osób po 60, czy 65 roku życia, jeśli ta praca ma być produkcyjna a nie stanowić fikcji ekonomicznej. W Polsce nie udało nam się przecież zaktywizować osób po 55 roku życia. Jeśli więc podwyższenie wieku emerytalnego w naszym kraju ma nie doprowadzić do nowych patologii w systemie zabezpieczeń społecznych, to należy zmiany te powiązać z szeregiem innych reform, w tym m.in. permanentnym doszkalaniem i/lub przekwalifikowywaniem starszych pracowników, upowszechnianiem wykonywania pracy przez Internet, wprowadzeniem specjalizacji geriatrycznych, czy może nawet rozdzieleniem usług medycznych celem zwiększenia ich efektywności. Skala problemów przed jakimi możemy się znaleźć w rezultacie starzenia społeczeństw wymaga całościowej i długoterminowej strategii.” – mówi Rafał Antczak, Wiceprezes Deloitte Polska.

Informacje o badaniu
Raport “Global Economic Outlook: Q1 2012” jest makroekonomiczną analizą globalnych gospodarek – m.in. krajów Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych, Chin, Japonii, Wielkiej Brytanii, Indii, Rosji, Brazylii i Kanady.