Ubóstwo w Polsce 2011

Przeczytaj także: Ubóstwo w Polsce 2010

ZMIANY WARTOŚCI WSKAŹNIKÓW ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W 2011 ROKU

Jak zmieniły się wartości głównych wskaźników ubóstwa?

Po okresie spadku w latach 2006-2008, a następnie paroletniej stabilizacji, w roku 2011 odnotowano wzrost poziomu zagrożenia ubóstwem skrajnym w Polsce (por. wykres 1). Odsetek osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdujących się poniżej minimum egzystencji) wzrósł o 1 pkt. proc. w stosunku do roku 2010 i wyniósł 6,7%.

Na nieco niższym poziomie niż w poprzednim roku kształtowała się wartość wskaźnika zagrożenia ubóstwem relatywnym - 16,7% w 2011 roku w porównaniu z 17,1% w roku 2010, przy czym w tym czasie realna wartość relatywnej granicy ubóstwa nieznacznie spadła.

Poniżej tzw. ustawowej granicy ubóstwa żyło 6,5% osób w gospodarstwach domowych (spadek o 0,8 pkt. proc.). Należy przy tym zauważyć, że po raz pierwszy odsetek osób w gospodarstwach domowych skrajnie ubogich był wyższy niż odsetek osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej kwot uprawniających do ubiegania się o przyznanie świadczeń pieniężnych z systemu pomocy społecznej.

Dlaczego niezmiennie od lat spada odsetek osób żyjących w sferze ubóstwa ustawowego?

Jedną z przyczyn stałego spadku wartości wskaźnika zagrożenia tzw. ubóstwem ustawowym jest to, że od 1 października 2006 roku nie zmieniła się nominalna wartość progów interwencji socjalnej, a tym samym wartość granicy ubóstwa ustawowego.

Inną sytuację odnotowalibyśmy, przyjmując jako granicę ubóstwa ustawowego poziom progów interwencji urealniony wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych od czasu ich wprowadzenia, czyli od IV kwartału 2006 roku; tak obliczona stopa ubóstwa ustawowego w 2011 r. wyniosłaby nie 6,5%, a 11,4%, co oznacza wzrost o 0,6 punktu procentowego w stosunku do tak samo obliczonej granicy ubóstwa za rok 2010.

ZMIANY ZASIĘGU UBÓSTWA W RÓŻNYCH GRUPACH GOSPODARSTW DOMOWYCH W ROKU 2011

Kto był bardziej zagrożony skrajnym ubóstwem niż w roku 2010?

W 2011 roku zanotowano zwiększenie się zagrożenia ubóstwem skrajnym w niemal wszystkich grupach gospodarstw domowych (por. tabl. 2).

Najbardziej niekorzystne zmiany dotknęły osoby zamieszkałe w gospodarstwach domowych rolników – zagrożenie ubóstwem skrajnym wzrosło o 4,2 pkt. proc. – czyli niemal o połowę – względem r. 2010 i osiągnęło poziom 13,1% – najwyższy od roku 2005. Wzrost nastąpił po kilkuletnim okresie stabilizacji – w latach 2007-2010 poziom ubóstwa skrajnego w gospodarstwach domowych rolników utrzymywał się w granicach 9-10%.

Do możliwych przyczyn wzrostu ubóstwa wśród rolników należy zaobserwowany w tej grupie gospodarstw 2011 roku spadek poziomu dochodu rozporządzalnego per capita; w ujęciu realnym wyniósł on ponad 8% i był znacznie większy niż w pozostałych grupach gospodarstw domowych. Za główny powód tego spadku należy uznać znaczne zmniejszenie się poziomu dopłat do użytkowanych gospodarstw rolnych - o ok. 40% w porównaniu z rokiem 2010. Wpływ dopłat unijnych na sytuację materialną gospodarstw rolników widoczny był również w 2006 roku, kiedy mieliśmy do czynienia z sytuacją odwrotną, tzn. otrzymane dodatkowe środki przyczyniły się do istotnego spadku zagrożenia ubóstwem ekonomicznym. Ze wstępnych analiz danych za 2011 rok wynika również, że nastąpił wzrost wewnętrznego zróżnicowania w grupie gospodarstw rolników, a zagrożenie skrajnym ubóstwem najbardziej zwiększyło się wśród osób mieszkających w gospodarstwach o najmniejszej powierzchni użytków rolnych (poniżej 2 ha).