Europa: wydarzenia tygodnia 23/2012

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 22/2012

• Rząd Niemiec w odpowiedzi na propozycję Francji i kilku państw unijnych, ale też w odpowiedzi na stanowisko przedstawione przez niemiecka opozycję opracował zestaw inicjatyw, służących stymulowaniu wzrostu gospodarczego w UE poprzez m.in. reformy strukturalne oraz poprawę efektywności wydatkowania środków unijnych. Razem z unijnym paktem fiskalnym wzmacniającym dyscyplinę budżetową w strefie euro planowane działania mają pobudzić wzrost gospodarczy.
• Według nowojorskiej firmy badawczej Rhodium Group od 250 do 500 mld USD wyniosą w ciągu najbliższej dekady bezpośrednie inwestycje chińskiego rządu i Chin w Europie. Warto tu dodać, że od 2006 do 2009 roku ich wartość potroiła się do wysokości 10 mld USD, a dzięki chińskim inwestycjom w UE pracuje 45 tys. ludzi.
• Nowy rząd Francji zrezygnował z podniesienia wieku emerytalnego wprowadzonego za prezydentury Nicolasa Sarkozy. Zmiany te zaczną obowiązywać 1 listopada i będą obejmowały w pierwszym roku 110 tys. pracowników, a ich koszt wyniesie 1,1 mld euro w pierwszym roku i wzrośnie do 3 mld euro w 2017 r. Zmiana ta będzie dotyczyć osób, które "zaczęły pracować w wieku 18 lub 19 lat i będą one miały prawo przejść na pełnowymiarową emeryturę w wieku 60 lat, jeśli ich okres składkowy wyniesie 41,5 roku". Poprzednia decyzja podwyższyła wiek przejścia na emeryturę z 60 do 62 lat.
• Według Eurostat-u w I kw. 2012 roku tempo wzrostu gospodarczego w strefie euro spadło o 0,1 proc. r/r. PKB Niemiec - największej gospodarki strefy euro w I kw.wzrósł o 1,7 proc.r/r i o 0,5 proc. kw/kw. Jednak produkcja przemysłowa spadła o 2,2 proc. kw/kw.
• Agencja Fitch obniżyła rating Hiszpanii aż o trzy poziomy (z poziomu A do BBB) z perspektywą negatywną. Poinformowała też, że możliwe są kolejne cięcia. BBB to najniższy rating zaliczany do poziomu inwestycyjnego, niżej są tylko ratingi spekulacyjne, "śmieciowe". Poprzednio S&P obniżyło rating Hiszpanii z A do BBB+, a wg agencji Moody's kraj ten ma obecnie rating A3 (odpowiednik A- w pozostałych agencjach) z perspektywą negatywną. Warto tu dodać, że przed kryzysem w 2008 roku kraj ten miał ranking na poziomie AAA...
• Miał miejsce szczyt UE-Rosja. Zdaniem prezydenta Rosji "przepisom trzeciego pakietu energetycznego UE nie powinny podlegać podpisane wcześniej kontrakty". Pogląd ten został przedstawiony po szczycie UE - Rosja. To odpowiedź na działania podjęte w republikach nadbałtyckich.
• Strefa euro porozumiała się co do wsparcia sektora bankowego Hiszpanii kwotą do 100 mld euro w formie pomocowych kredytów. Hiszpania będzie czwartym krajem strefy euro korzystającym z funduszy ratunkowych po Grecji (ok. 240 mld euro), Portugalii (78 mld euro) oraz Irlandii (85 mld euro).
• Niższa izba czeskiego parlamentu zatwierdziła rządowy plan podnoszenia podatków (VAT wzrośnie o 1 pkt. proc. oraz wprowadzona będzie nowa stawka dla najlepiej zarabiających). Ma to pomóc Czechom utrzymać w przyszłym roku bezpieczny poziom deficytu (poniżej 3 proc.). W I kw. gospodarka Czech skurczyła się o 1 proc.kw/kw.i będzie dalej kurczyć się.
• W marcu zeszłego roku bez pracy było w Grecji 15,7 proc. Greków, w kwietniu 2012 roku bezrobocie było już na poziomie 21,4 proc., a wśród osób poniżej 25 roku życia stopa bezrobocia osiągnęła poziom 52,8 proc. Płace w sektorze publicznym w latach 2009-11 spadły średnio o ok. 30 proc., wzrosły też koszty utrzymania ze względu na wyższe podatki, np. główna stawka VAT została podniesiona z 19 do 23 proc.
• Estoński parlament przegłosował ustawę zmuszającą do sprzedaży gazociągów krajowego monopolistę Eesti Gaas (do Gazpromu należy 37 proc. akcji Eesti Gaas, a 33,66 proc. ma niemiecki E.ON.). Bazuje ona na unijnym trzecim pakiecie energetycznym, który kwestionuje Gazprom i Rosja.
• Podobna sytuacja była na Litwie, gdzie udziałowcami Lietuvos Dujos są oprócz litewskiego rządu także E.ON i Gazprom. Jednak w tym przypadku osiągnięto już porozumienie i podzielono tę firmę.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

EUROPEJSKI RYNEK PRACY, POROZMAWIAJMY O BEZROBOCIU...

Na pewno nie ma prostych rozwiązań tego, nie tylko europejskiego, ale i światowego problemu. Bezrobocie jest i będzie w przyszłości stałym elementem gospodarki rynkowej.W trakcie obecnego kryzysu stało się ono także poważnym zagrożeniem nie tylko dla stabilności krajowych budżetów, ale też dla stabilności politycznej w wielu krajach. Warto na ten istotny problem spojrzeć na tle wskaźników, które charakteryzują tak tak Unię Europejską, jak i porównywalną co do wielkości gospodarkę amerykańską...

Bezrobocie to dziś chyba największy problem społeczno-gospodarczy. Od stopnia jego rozwiązania zależą nastroje w społeczeństwie, wyniki wyborów i zgoda społeczna na dalsze reformowanie gospodarki. Wiele mówi się o sposobach jego zmniejszenia. Politycy jak zawsze, w ogólnikowo formułowanych receptach stwierdzają, że obniżka bezrobocia wymaga "zreformowania wielu obszarów gospodarki". Jednak jak dotąd widać, na ogół słabo radzą sobie z rozwiązaniem tego problemu...

Pozornie wydaje się, że sprawa jest prosta i dla obniżki poziomu bezrobocia niezbędne jest wyższe niż dotąd tempo powstawania nowych miejsc pracy, a do tego niezbędny jest wzrost gospodarczy. Jednak konkretne liczby nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o te zależności.

Niskie bezrobocie w USA do niedawna uważano za zjawisko trwałe. Ostatnia dekada zakwestionowała i tę tezę. W 2007 roku stopa bezrobocia w UE wynosiła 7,2 proc., zaś w Stanach Zjednoczonych 4,5 proc. Europa w latach 2005-2007 rozwijała się w średnim tempie 2,8 proc., zaś USA w tempie 2,6 proc. Jednak podczas prawie 3-kwartałowej recesji, trwającej od początku 2001 roku bezrobocie w USA wzrosło do 6,4 proc. W tym samym okresie w Unii Europejskiej stopa bezrobocia wynosiła blisko 9 proc., podczas gdy 15. krajów Unii notowało wówczas gospodarczy wzrost ponad 2-procentowy...

Wiele mówiący w tej sprawie był rozwój sytuacji w USA i w UE w trakcie ostatniego kryzysu. Pod jego wpływem gospodarka USA skurczyła się w roku 2009 o 3,5 proc., a gospodarka europejska nawet o 4,3 proc. Ale wzrost bezrobocia w Stanach Zjednoczonych był dotkliwszy niż w Europie. Skoczyło ono z 4,9 proc. na początku 2008 do ok. 10 proc. w 2009 roku. W tym samym okresie bezrobocie w 27 krajach Unii Europejskiej od początku recesji wzrosło z 7,1 tylko do 9,5 – pod koniec roku 2009.

Po trzech latach recesji (z krótkimi okresami ożywienia w 2010 roku) i stagnacji, bezrobocie w "starej" Unii Europejskiej (UE-15) jest obecnie takie samo, jak w latach 1994-1996, kiedy to Unia rozwijała się w tempie 2 proc. rocznie...

Szczegółowe analizy wskazują, że nie ma jednej przyczyny i jednego mechanizmu tłumaczącego utrzymywanie się jakiegoś poziomu bezrobocia i zróżnicowanego jego poziomu w różnych krajach. Formułowane są wnioski, że na wysokość stopy bezrobocia składa się wiele czynników, ale nie ma zgodności co do tego, które z nich grają role pierwszoplanową, a które można pominąć przy tworzeniu koncepcji polityki gospodarczej, a której celem byłoby jak najpełniejsze zatrudnienie. W tej sytuacji powstają różne rozwiązania i realizowane są przez polityków różne koncepcje mające doprowadzić do spadku bezrobocia i tworzenia nowych miejsc pracy. Widoczne są działania podporządkowane stymulowaniu wzrostu gospodarczego, ale też zmierzające do poprawy funkcjonowania rynku pracy i ograniczania kosztów pracy. Widać to wyraźnie, gdy porównamy różnice w polityce Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej.

U podstaw działania Unii Europejskiej leży swoboda przepływu siły roboczej. Ten przepływ z założenia powinien sprzyjać wyrównywaniu się poziomów także w przypadku zatrudnienia i bezrobocia. Ta swoboda przepływu siły roboczej to wspaniałe założenie, ale spójrzmy na praktykę jego działania, a w pierwszej kolejności na Hiszpanię. W 2007 roku stopa bezrobocia była w tym kraju na poziomie 8,3 proc., w 2008 wzrosła do 11,3 proc., a następnie do 18,0 proc. w 2009. Dziś wynosi ponad 24 proc. i jest ona ponad dwukrotnie wyższa w porównaniu ze średnią w Unii Europejskiej, która w tym czasie jest na poziomie 10,9 proc. Podobnie jest w przypadku Grecji...

Kolejnym przykładem rozmijania się założeń teoretycznych, realiów i oczekiwań związanych z rezultatem działania możliwości wolnego przepływu siły roboczej jest sąsiad Hiszpanii - Portugalia. I ten kraj podobnie jak Hiszpania jest pogrążony w recesji, a bezrobocie jest aż o 9 punktów procentowych niższe niż w Hiszpanii...

Wnioski z informacji zaprezentowanych w powyższym komentarzu mają bardzo ogólny charakter, a przede wszystkim wskazują, że przyczyny bezrobocia nie mają charakteru uniwersalnego i nie można mieć nadziei na jedną i dodatkowo skuteczną koncepcję jego pokonania. Skutecznych rozwiązań należy upatrywać tak w procesach zapewniających wzrost gospodarczy, w regulacjach rynku pracy jak i w strukturze samej gospodarki. Szczegółowe badania wskazują też, że mają na to wpływ także negatywne procesy w gospodarce, w tym np. wielkość "szarej strefy"...