Kondycja przedsiębiorstw - III kw. 2012 i prognoza IV kw. 2012

Przeczytaj także: Sytuacja finansowa sektora przedsiębiorstw II kw. 2012

W świetle wyników Szybkiego Monitoringu NBP, Ankiety Rocznej NBP oraz danych statystyki publicznej można sformułować następujące wnioski w obszarze koniunktury gospodarczej:

1. W III kw. kondycja sektora przedsiębiorstw pozostawała na zbliżonym poziomie co na przestrzeni ostatnich trzech lat. Utrzymaniu się dobrych ocen sprzyjała niewielka poprawa zdolności do regulowania zobowiązań. Jednocześnie kolejny kwartał z rzędu pogłębił się pesymizm oczekiwań i krótkoterminowych prognoz, w tym zwłaszcza w obszarze obserwowanych i spodziewanych trudności ze znalezieniem odbiorców na oferowane produkty i usługi. Wskutek przewidywanego pogorszenia koniunktury kolejny kwartał z rzędu przedsiębiorstwa ograniczyły swoje plany rozwojowe.

2. Ze względu na silną koncentrację zjawisk ekonomicznych sytuacja w grupie bardzo dużych
przedsiębiorstw przyciąga szczególną uwagę. Od kilku kwartałów niepokoić mogą narastające wśród tych jednostek problemy, w tym spadek dynamiki sprzedaży, środków pieniężnych oraz miar rentowności. Nakładają się na to obawy co do dalszego pogorszenia koniunktury w ciągu najbliższych miesięcy. Mimo że sytuacja największych firm pod wieloma względami (w tym zwłaszcza z punktu widzenia zyskowności, czy płynności) nadal jest wyraźnie lepsza niż w przypadku mniejszych podmiotów, to przy braku pozytywnych sygnałów przedsiębiorstwa te mogą częściej obierać strategię wyczekiwania, co będzie przekładać się niekorzystnie na sytuację całego sektora przedsiębiorstw.

3. Kolejny kwartał z rzędu zwiększyła się liczba przedsiębiorstw borykających się z barierą popytu lub oczekujących na jej pojawienie się w najbliższej przyszłości. Największe obawy z tym związane dotąd deklarowały przedsiębiorstwa budowlane, ale w III kw. zauważalny był również wzrost problemów wśród przedsiębiorstw przetwórczych oferujących trwałe dobra konsumpcyjne, czy we wspomnianej już grupie największych podmiotów. Niekorzystne zmiany w obszarze popytu znalazły już odzwierciedlenie w postaci spadku (choć niewielkiego) stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych.

4. Prognozy zamówień i produkcji na IV kw. również uległy pogorszeniu, tak że odsetek przedsiębiorstw planujących ograniczyć produkcję był tylko nieznanie niższy niż udział firm zamierzających ją zwiększyć (o 5 pp.). Spadki wskaźnika prognoz produkcji zanotowali zarówno eksporterzy, jak i firmy oferujące swoje produkty wyłącznie w kraju, przy czym w tej ostatniej grupie wiązało się to już z przewagą zamiarów redukcji produkcji, gdy w grupie eksporterów wskaźnik pozostał dodatni. Mimo bardziej optymistycznych prognoz produkcji i wyraźnie lepszej sytuacji, w tym relatywnie wysokiej opłacalności sprzedaży zagranicznej, eksporterzy częściej niż firmy działające wyłącznie na terenie kraju przewidywali pojawienie się trudności. Może być to związane z niepewną sytuacją na rynkach światowych, w tym zwłaszcza w strefie euro.

5. Zaobserwowany lub dopiero oczekiwany spadek popytu skłaniać może przedsiębiorstwa do
zachowania zwiększonej ostrożności w odniesieniu do zmian zatrudnienia. W IV kw. nieco więcej firm (16%) planuje zwalniać pracowników niż zwiększać ich liczbę (9%), co oznacza spadek optymizmu prognoz względem poprzedniego kwartału i analogicznego okresu poprzedniego roku. Nawet w przedsiębiorstwach znajdujących się w dobrej, czy bardzo dobrej kondycji (przy wyraźnej dodatniej korelacji zmian zatrudnienia z sytuacją przedsiębiorstwa) oczekiwania jej pogorszenia bądź zwiększona niepewność powodują
często podjęcie decyzji o zmniejszeniu liczby pracowników. Dłuższe utrzymywanie się niepewności i pesymizmu prognoz, nawet przy niezmieniającej się sytuacji, może mieć zatem wyraźnie negatywny wpływ na rynek pracy. Wskaźnik prognoz zatrudnienia kształtuje się obecnie tylko nieznacznie powyżej swojej długookresowej średniej.