BARP 2012: sytuacja na rynku pracy

Przeczytaj także: Polski rynek pracy I-III 2012

Polski rynek pracy nie jest posegmentowany, co oznacza, że bezrobotnymi nie zostają zawsze te same osoby. Jest on raczej niesprawny, ponieważ wiele osób nie otrzymuje wystarczającego wsparcia, by się po nim skutecznie poruszać, a doświadczenie bezrobocia samo w sobie stygmatyzuje. Dlatego kluczowe dla poprawy sytuacji na rynku pracy jest ułatwianie osobom poszukującym pracy jak najszybszego znalezienia nowego zatrudnienia, dobrze działające pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe.

Autorzy Badania Ankietowego Rynku Pracy 2012 przeprowadzanego przez NBP wśród zarejestrowanych osób bezrobotnych oraz przedsiębiorców stwierdzają, że zaledwie od 8 do 18% bezrobotnych w większości regionów Polski zniechęciło się do szukania pracy. Choć pojawiają się pojedyncze powiaty, gdzie ten odsetek wynosi aż 50% - są to rejony, gdzie liczba ofert pracy i skierowań na rozmowy kwalifikacyjne jest dramatycznie niska. W rzeczywistości zaledwie od 6% do 12% (w zależności od powiatu) osób otwarcie deklaruje, że nie jest zainteresowana podjęciem pracy, przy czym aż w połowie przypadków decyzja taka motywowana jest trudną sytuacją rodzinną (np. opieka nad dzieckiem lub osobą starszą).
Z przeprowadzonych badań wynika, że na intensywność poszukiwania pracy i oczekiwania płacowe duży wpływ ma sytuacja w gospodarstwie domowym. Rodziny wspólnie podejmują decyzje pozwalające utrzymać dom i ewentualnie zapewnić opiekę dzieciom lub osobom zależnym. Wyniki wskazują, że obecność innej osoby bezrobotnej w najbliższym otoczeniu wiąże się z niższymi oczekiwanymi co do zarobków, niezależnie od płci osoby ankietowanej przez NBP. Odzwierciedla to ustępstwa na jakie gotowe są osoby, aby zdobyć pracę. Badania pokazują także, że inna bezrobotna osoba w rodzinie może prowadzić do „pułapki bezrobocia” – czyli zmniejsza skłonność do aktywnego poszukiwania pracy, np. dlatego, że innym bliskim się to nie udało. Jednocześnie wśród bezrobotnych kobiet można dostrzec oznaki „pułapki nieaktywności” – statystycznie rzecz biorąc, choć mają niższe oczekiwania płacowe, jednocześnie są mniej skłonne np. dojeżdżać do pracy, gdy w gospodarstwie domowym jest choć jedna osoba pracująca, podczas gdy taka prawidłowość nie wydaje się dotyczyć mężczyzn.
Oczekiwania płacowe osób bezrobotnych to 1500 – 2000zł (ze średnią na poziomie ok. 1630 zł) i są zgodne ze stawkami rynkowymi i praktycznie nie wzrosły w ciągu ostatniego roku. Wyższe niż stawki rynkowe są oczekiwania płacowe osób młodych. Rozbieżność pomiędzy rynkiem a oczekiwaniami wynika z tego, że młodzi bezrobotni – podobnie jak osoby w innych grupach wiekowych, oczekują najczęściej ok. 1500 zł netto, podczas gdy średnia stawka rynkowa dla osób poniżej 30 roku życia o takich samych kwalifikacjach to ok. 1200zł netto. Wydaje się, że zbyt wysokie oczekiwania płacowe mogą wynikać z braku doświadczenia w poszukiwaniu pracy i kontaktach z pracodawcami. W opinii tych ostatnich bowiem, różnica w stawkach, jakie mogą zaproponować młodym pracownikom w porównaniu z doświadczonymi pokrywa z nawiązką koszty koniecznego dokształcenia absolwentów. Jednocześnie większość pracodawców, którzy decydują się na zatrudnianie absolwentów, deklaruje, że absolwenci mają takie umiejętności, jakich od nich oczekują.