Dyskryminacja ze względu na wiek ciągle obecna

Przeczytaj także: Wiek emerytalny: wypowiedzenie umowy to dyskryminacja?

Kolejną formą dyskryminacji doświadczanych przez osoby starsze jest ich nierówne traktowanie w dostępie do szkoleń, kursów oraz awansów. Liczne badania i raporty eksperckie zwracają uwagę, że starsi pracownicy są przez pracodawców niechętnie kierowani na kursy podnoszące ich kwalifikacje. Tę sytuację doskonale obrazuje wypowiedź 60 letniej kobiety: „Kiedy skończyłam 50 lat, specjalizację robiłam sama, jeżdżąc do Warszawy. W zakładzie słyszałam: „Ha, ha! A po co pani w tym wieku specjalizacja?” (por. „Stop dyskryminacji ze względu na wiek” Akademia Rozwoju Filantropii).

Nawet jeśli pracodawca godzi się na skierowanie pracowników na kursy, to często są one krótsze i tańsze. Dzieje się tak dlatego, że niektórzy pracodawcy uważają podnoszenie kompetencji starszych pracowników za nieracjonalne i niepotrzebne - ze względu na fakt ich rychłego przejścia na emeryturę. Ponadto sami zainteresowani często nie chcą się dokształcać i nie wyrażają chęci uczestniczenia w szkoleniach. Uważają bowiem, że ich wiedza jest wystarczająca.

Następnym problemem, z jakimi stykają się osoby starsze są istniejące limity wiekowe na wykonywanie pewnych zawodów (np. pilota, farmaceuty, notariusza). W opiniach ekspertów limity takie powinny być dyktowane nie przez wiek biologiczny osoby, lecz jej przydatność do wykonywania określonego zawodu i potwierdzoną zdolność do pracy. Biorąc pod uwagę kwestię wydłużenia wieku emerytalnego w Polsce, konieczna jest weryfikacja ww. limitów - w chwili obecnej trwają w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej prace nad projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego, na mocy której wyeliminowana ma zostać większość tych rozwiązań, które nakazują bądź dopuszczają rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem tylko z tego powodu, że osiągnął wiek emerytalny.

W Polsce zdarzają się przypadki rozwiązywania stosunku pracy z pracownikami po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. W tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy, który w uchwale z 2009 r. stwierdził, że wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego stanowi bezpośrednią dyskryminację ze względu na wiek. Wypowiedzenie pracownicy umowy o pracę z tego powodu, że osiągnęła wiek emerytalny i nabyła uprawnienia emerytalne (jeżeli wiek emerytalny jest niższy dla kobiet niż dla mężczyzn) stanowi pośrednią dyskryminację ze względu na płeć. Zdaniem wielu przedsiębiorców barierą przed zatrudnianiem osób starszych jest także 4-letni okres ochronny, czyli sytuacja, kiedy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikom, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje czterech lat lub mniej. Okres ochronny został wprowadzony w celu zwiększenia ochrony starszych pracowników przed zwalnianiem, ale według ekspertów rozwiązanie to przynosi skutek odwrotny do zamierzonego – pracodawcy boją się zatrudniać osoby w wieku przedemerytalnym z obawy, że nie będzie można ich zwolnić.

Zgodnie z art. 18^3a § 5 Kodeksu Pracy przejawem dyskryminacji jest również zachęcanie innych osób do dyskryminowania m.in. ze względu na wiek. Taka sytuacja może się przejawiać na przykład w dopuszczaniu do funkcjonowania w pracy żartów obraźliwych dla osób starszych. Kult zdrowia i młodości, jaki panuje w niektórych przedsiębiorstwach może przyczynić się do gorszego traktowania pracowników ze względu na wiek poprzez tworzenie wobec nich wrogiej i poniżającej atmosfery.