Sektor MSP: szanse i zagrożenia rozwoju

Przeczytaj także: Bibby MSP Index XI 2012

Ciągle jednak wśród MSP dominują firmy, których celem strategicznym jest przetrwanie (42,1 proc., ale w grupie mikrofirm 42,7 proc., w grupie firm małych – 39,5 proc., a w grupie firm średnich już tylko 27,6 proc.). Ale mimo osłabienia gospodarczego prawie 25 proc. MSP dąży do wzrostu sprzedaży, a prawie 11 proc. do wzrostu udziału w rynku. Wskazuje to na zdolność firm tego sektora do dostrzegania szans i umiejętność ich wykorzystywania – mówi dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, główna ekonomistka PKPP Lewiatan.

Nie zmienia się, a osłabienie gospodarcze temu nie służy, skłonność MSP do korzystania z zewnętrznego finansowania. Prawie 61 proc. firm (ale 63,8 proc. mikro firm, 43 proc. firm małych i tylko 28,7 proc. firm średnich) deklaruje, że nie korzysta z kredytów i pożyczek. A ich priorytetem na najbliższe dwa lata jest oparcie finansowania działalności na środkach własnych (91,4 proc. MSP). Nie oznacza to oczywiście rezygnacji z finansowania zewnętrznego, ale na pewno jego ograniczenie. Korzystanie z instytucji rynku finansowego jest zresztą ciągle słabą stroną polskich MSP – 82,4 proc. korzysta z przelewów w bankach, ale już tylko niespełna 11 proc. z leasingu, a 1,8 proc. z factoringu. O bardziej zaawansowanych produktach bankowych większość MSP wie niewiele, a jeszcze mniej MSP z nich korzysta.

Ciągle niska jest skłonność MSP do inwestowania w innowacje. Werbalnie przydatność inwestycji w innowacje deklaruje prawie 2/3 firm ( 61,6 proc. firm mikro, 73,8 proc. firm małych i aż 81,3 proc. firm średnich), ale dane GUS są bezlitosne wskazując, że te deklaracje w niewielkim stopniu dotychczas przekładały się na decyzje przedsiębiorstw. Firmy, które już innowacje wprowadzają widzą silny związek między inwestycjami w „nowości” a możliwościami rozwoju firmy – prawie 70 proc. MSP mówi o tym, że zainwestowała w innowacje, bowiem rozwój firmy byłby bez tych inwestycji niemożliwy. A 80 proc. widzi wyraźny związek między inwestycjami w innowacje a wzrostem zysku.

Z badań PKPP Lewiatan wynika, że przedsiębiorcy obawiają się różnego rodzaju zagrożeń wynikających z regulacji dotyczących gospodarki, w tym rynku pracy, a także barier administracyjnych. Ciągle najważniejsze z nich związane są z wysokością podatków i brakiem przejrzystości systemu podatkowego. Dla prawie ¾ MSP poważnym utrudnieniem jest wysokość podatku VAT, co nie dziwi po jego podniesieniu o 1 pp - do 23 proc., a co ma dodatkowe negatywne znaczenie w okresie osłabienia gospodarczego. Dla 66 proc. (2. miejsce na liście zagrożeń) najpoważniejszą barierą są pozapłacowe koszty pracy, co także nie dziwi po podniesieniu od lutego 2012 r. składki rentowej po stronie pracodawców do poziomu 6,5 proc. Na 3. miejscu na liście barier jest stawka podatku dochodowego od działalności gospodarczej, a na kolejnych dwóch – niejednoznaczność systemu podatku VAT i podatku dochodowego od działalności gospodarczej. W dużej mierze konsekwencją wysokich, w opinii przedsiębiorców, podatków i pozapłacowych kosztów pracy, jest ucieczka w szarą strefę. Osłabienie gospodarcze tę tendencję potęguje. Przedsiębiorcy odczuwają ten proces we własnej działalności gospodarczej – 56,5 proc. MSP mówi, że konkurencja ze strony szarej strefy jest dla nich bardzo poważnym utrudnieniem.

KOMENTARZ
Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, główna ekonomistka PKPP Lewiatan

Polska gospodarka zwalnia – po 4,3 proc. wzroście PKB w 2011 r., wzrost gospodarczy w 2012 r. jest wyraźnie słabszy – w 1. kwartale 3,6 proc, w 2. kwartale – 2,3 proc, i w 3. kwartale 1,4 proc. W całym 2012 r. nie będzie od większy niż 2,1 proc. W przedsiębiorstwach osłabienie jest wyraźnie widoczne od 2. kwartału 2012 r., gdy dynamika przychodów wyraźnie się zmniejszyła - z 12 proc. w 1. kwartale q/q do 4,7 proc. A co bardziej symptomatyczne, wynik finansowy netto, który po pierwszych trzech miesiącach 2012 r. był wyższy o 1,6 mld zł od osiągniętego w porównywalnym okresie 2011 r., w 2. kwartale był mniejszy o ponad 11,5 mld zł niż w drugim kwartale 2011 r.