Rozwój przedsiębiorczości 2005-2010

Przeczytaj także: Rozwój przedsiębiorczości 2005-2009

Zgodnie z przyjętymi założeniami, spośród wyszczególnianych w międzynarodowej metodologii trzech grup wskaźników przedsiębiorczości, tj. uwarunkowań, wyników oraz wpływu przedsiębiorczości na gospodarkę, wybrano i skoncentrowano się na tych, które odnoszą się do wielkości i efektów przedsiębiorczości. Celem przeprowadzonych prac było dokonanie oceny kierunków oraz dynamiki rozwoju polskich przedsiębiorstw i na tej podstawie wyodrębnienie z całej badanej zbiorowości tych jednostek, które charakteryzowały się najszybszym tempem wzrostu, a więc – zgodnie z przyjętą definicją – najbardziej przedsiębiorczych. Dla tak określonej grupy podmiotów zaprezentowano wybrane wyniki z prowadzonej przez nie działalności, porównując je z wynikami uzyskiwanymi przez inne przedsiębiorstwa, w tym charakteryzujące się wolniejszym wzrostem, stabilne i spadkowe.

Liczba podmiotów i struktura zbiorowości według kierunków i tempa rozwoju

W każdym z czterech wyróżnionych trzyletnich okresów, w całej zbiorowości obejmowanej rocznymi badaniami SP przeważały jednostki zaliczone do dwóch grup podmiotów, w których odnotowano przyrost przychodów. Udział przedsiębiorstw wzrostowych w 2007 r. stanowił 29% całej populacji, a 12% stanowiły rozwijające się najbardziej dynamicznie przedsiębiorstwa szybkiego wzrostu. W ślad za utrzymującą się dobrą sytuacją gospodarczą, w końcu drugiego z analizowanych okresów tj. w 2008 r. udziały te zwiększyły się odpowiednio do 31% i 13%, ale już rok później tendencja ta uległa zahamowaniu. Zarówno w roku 2009, jak i 2010 zaobserwowano spadek udziału obu grup podmiotów, przy czym w znacznie większym stopniu dotyczyło to przedsiębiorstw szybkiego wzrostu (w 2010 r. spadek udziału do 4% wobec 21% dla grupy jednostek wzrostowych). Dodatkowo wyodrębnione w badaniu nowe przedsiębiorstwa szybkiego wzrostu (tzw. gazele) w 2010 r. stanowiły niespełna 1% całej zbiorowości przedsiębiorstw, które złożyły za ten rok sprawozdanie SP.

Odwrotne kierunki zmian obserwowano w dwóch wyróżnionych grupach przedsiębiorstw, w których zmniejszała się wartość uzyskiwanych przychodów. Ich udział w całej zbiorowości przedsiębiorstw aktywnych obniżył się w 2008 r. w stosunku do 2007 r., po czym rok później znacząco zwiększył, kształtując się na poziomie 4% w odniesieniu do przedsiębiorstw szybkiego spadku i 14% dla jednostek schyłkowych. W 2010 r. udział przedsiębiorstw szybkiego spadku pozostał na niezmienionym poziomie, a schyłkowych wzrósł do 15%.

Mniejsze różnice obserwowano w grupie podmiotów stabilnych, stanowiących w kolejnych latach analizowanego okresu od 12% do 15% wszystkich aktywnych jednostek o liczbie pracujących 10 i więcej osób.

Należy podkreślić, że stwierdzone w roku 2010 zwiększenie udziału przedsiębiorstw spadkowych i zmniejszenie udziału przedsiębiorstw odnotowujących przyrost przychodów są zgodne z obserwowaną w analizowanym okresie zmianą koniunktury gospodarczej.

W każdym z czterech wyróżnionych trzyletnich okresów, w całej zbiorowości obejmowanej rocznymi badaniami SP najwyższy udział w przychodach miały przedsiębiorstwa wzrostowe, przy czym w 2010 r. ich udział zmniejszył się (do około 38%) głównie na rzecz podmiotów stabilnych (wzrost udziału do blisko 17%).

Podobne relacje pomiędzy pięcioma wyróżnionymi grupami odnotowano analizując samą zbiorowość panelową, którą dla pierwszego okresu tworzyło 30 379 przedsiębiorstw, dla drugiego – 32 175, dla trzeciego – 34 629, a dla czwartego 28 953 podmiotów. Charakterystyczne były też dla tej zbiorowości kierunki zmian udziału każdej z pięciu grup w kolejnych okresach, zaobserwowane dla całej populacji podmiotów aktywnych. Udział przedsiębiorstw szybkiego wzrostu okazał się przy tym najwyższy w budownictwie, przy jednoczesnym bardzo znaczącym jego spadku: z 40% w 2008 r. do 14% w roku 2010. W handlu, przemyśle i transporcie do przedsiębiorstw szybkiego wzrostu zaliczono w 2010 r. niższy od przeciętnego w całej analizowanej grupie panelowej odsetek podmiotów.

W każdym z wyróżnionych obszarów gospodarki najbardziej znaczącą grupę stanowiły jednostki wzrostowe, przy czym w trzech ostatnich analizowanych okresach udział tej grupy systematycznie się zmniejszał. Najgłębsze spadki zanotowano w handlu (z 51% w 2008 r. do 43% w 2009 r. i 32% w 2010 r.), a najmniejsze w transporcie (odpowiednio 43%, 40%, 38%).

Wzrost udziału przedsiębiorstw będących w najtrudniejszej sytuacji, w których tempo spadku przychodów było najwyższe, nastąpił we wszystkich analizowanych obszarach i był najsilniejszy w budownictwie, gdzie w 2010 r. wyniósł 10% (ponad trzykrotny wzrost w stosunku do roku 2008). Zwiększył się również udział przedsiębiorstw schyłkowych, przy czym tempo tych zmian okazało się najwyższe w budownictwie (z 10% w 2008 r. do 28% w 2010 r.) i handlu (odpowiednio z 12% do 27%).

W każdym z wyróżnionych czterech obszarów gospodarki najmniejsze różnice w liczbie przedsiębiorstw w kolejnych okresach odnotowano w grupie jednostek stabilnych. Ich udział zwiększył się najbardziej w handlu (z 19% w 2008 r. do 29% w 2010 r.).