Kondycja przedsiębiorstw - IV kw. 2012 i prognoza I kw. 2013

Przeczytaj także: Polskie firmy: szanse i zagrożenia 2013

Deklarowana przez przedsiębiorstwa niska aktywność inwestycyjna oraz plany (niewielkich) redukcji zatrudnienia, przy coraz wolniej rosnących płacach również wpisują się w scenariusz utrzymującej się słabej koniunktury w I półroczu br. Coraz mniej liczne wśród respondentów plany rozbudowy i rozwoju mogą jeszcze bardziej odsuwać w czasie fazę ożywienia. Na silniejszą poprawę na początku roku nie wskazują również mało optymistyczne prognozy popytu zagranicznego.

Kolejny kwartał z rzędu zwiększyła się liczba przedsiębiorstw borykających się z barierą popytu lub oczekujących na jej pojawienie się w najbliższej przyszłości. Największe problemy ze znalezieniem odbiorcy nadal deklarowały przedsiębiorstwa budowlane, ale trudności wzrosły w większości branż i klas. Niekorzystne zmiany w obszarze popytu przełożyły się na dalszy spadek stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych.

Po dwóch kwartałach wyraźnych spadków, prognozy popytu, zamówień i produkcji na I kw. 2013 r. (po usunięciu wahań sezonowych) nieznacznie poprawiły się względem poprzedniego kwartału, pozostając jednak na niskich poziomach, zarówno w porównaniu do poprzedniego roku, jak i na tle swoich średnich długookresowych. Dalszy spadek trwałego komponentu popytu, sugerujący przejściowy charakter poprawy, dodatkowo obniża optymizm informacji o wzroście wskaźników.

Wyraźny wzrost optymizmu prognoz popytu i produkcji (z bardzo niskich poziomów) widać zwłaszcza w sektorze budowlanym, w którym również prognozy sytuacji na I kw. br. są znacznie bardziej optymistyczne niż kwartał wcześniej. Jednak w wielu analizowanych klasach, w tym w grupie eksporterów wyspecjalizowanych prognozy popytu i produkcji okazały się gorsze niż trzy miesiące wcześniej.

Sytuacja grupy eksporterów pogorszyła się. Było to związane zarówno ze spadkiem dynamiki sprzedaży na rynki zagraniczne, jak i obniżeniem się marż. Narastające trudności ze znalezieniem odbiorcy przełożyły się bowiem na częstsze obniżki cen własnych. Więcej przypadków redukcji cen zauważono również w grupie firm sprzedających wyłącznie w kraju, gdzie w efekcie marże także uległy obniżeniu. Firmy zajmujące się eksportem pozostały w lepszej kondycji niż przedsiębiorstwa sprzedające na rynku krajowym, ale różnice te zmniejszają się w ostatnim okresie, a prognozy grupy eksporterów na najbliższe miesiące cechuje większy pesymizm niż w przypadku przedsiębiorstw nieeksportujących, w tym niskie i nierosnące pozostały wskaźniki prognoz eksportu.

W ostatnich kwartałach odsetek przedsiębiorstw obniżających ceny zwiększał się, zaś frakcja firm dokonujących podwyżek malała. Pod koniec 2012 r. redukcje cen obserwowano już nieznacznie częściej niż wzrosty. Częstsze obniżki cen cechowały szczególnie sektor budowlany, nieco rzadziej obserwowano je w firmach usługowych (poza handlem) oraz w sekcji Przetwórstwo przemysłowe. W efekcie wyraźnego spadku inflacji oraz spadków cen surowców na rynkach międzynarodowych zjawisko rosnących i wysokich cen stało się nieco mniej uciążliwe i rzadziej wymieniane jako bariera rozwoju. Zgodnie z zapowiedziami ankietowanych podmiotów można oczekiwać, że w I kw. br. w ślad za spodziewanym spadkiem dynamiki cen surowców i materiałów wykorzystywanych do produkcji tempo wzrostu cen powinno jeszcze zwolnić. Wyraźne spadki dynamiki cen zapowiadają
zwłaszcza firmy budowlane.

Plany rozwojowe przedsiębiorstw sugerują dalszy spadek nakładów inwestycyjnych - przedsiębiorstwa planują w 2013 r. wydawać na środki trwałe mniej niż rok wcześniej. Jest to m.in. związane z tym, że inwestycje planowane na bieżący rok w większości przypadków będą polegały na wymianie istniejącego już majątku, co najczęściej wymaga mniejszych kwot niż rozbudowa firmy, czy nawet zastosowanie lepszych i bardziej zaawansowanych technologii. Ponadto, w dalszym ciągu przybywa firm wstrzymujących się z rozpoczęciem nowych projektów ze względu na wysoką niepewność działalności. Rośnie też odsetek przedsiębiorstw rezygnujących z dokończenia lub decydujących się na ograniczenie skali inwestycji będących w fazie realizacji. Dalsze znaczące redukcje nakładów zapowiada budownictwo. Nadal na dużą skalę planują inwestować firmy z sektora publicznego, największe podmioty pod względem zatrudnienia (2000+) oraz przedsiębiorstwa przetwórcze oferujące dobra energetyczne.