Rozwój demograficzny Polski 2012

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2011

Procedura prawnego orzekania separacji została wprowadzona w Polsce w końcu 1999 roku. Liczba orzekanych sądownie separacji wzrastała bardzo szybko (od ok. 1,3 tys. w 2000 r. do 11,6 tys. w 2005 r.). Od 2006 r. następuje spadek liczby separacji - w 2012 r. orzeczono ich ok. 2,4 tys. Co roku odnotowuje się też kilka przypadków zniesienia separacji, tj. powrotu do małżeństwa, jednak większość pozostających w prawnej separacji małżeństw wnosi o rozwód.

Umieralność

Wstępne wyniki badań wskazują, że w 2012 r. zmarło ponad 380 tys. osób, tj. o ponad 4 tys. więcej niż w 2011 r.; współczynnik umieralności wyniósł 9,9‰ (wobec 9,7‰ w 2010 r.). W ogólnej liczbie osób zmarłych prawie 53% to mężczyźni.

W latach 1992-1998 obserwowany był systematyczny spadek umieralności; od 1999 r. nastąpił jej wzrost - rejestrowano ok. 360-380 tys. zgonów rocznie. Także w ostatnich latach liczba zgonów nieznacznie rosła, ale tempo tego wzrostu było w miarę jednostajne - co można przyjąć za początek procesu stabilizacji poziomu umieralności w Polsce. W latach 90-tych ub. wieku oraz na początku bieżącego stulecia umieralność mieszkańców wsi była zdecydowanie wyższa niż ludności miast (różnica wartości współczynnika sięgała 1-2 pkt.), obecnie współczynniki zgonów są dosyć wyrównane i w 2011 r. wynosiły: dla miast - 9,6, dla wsi - 9,9.

Głównymi przyczynami zgonów w Polsce (patrz wykres 9) są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe; stanowią one ponad 70% wszystkich zgonów, trzecią grupą przyczyn są urazy i zatrucia (6,2%). Jednocześnie należy podkreślić stosunkowo wysoki udział przyczyn niedokładnie określonych (ponad 6% wszystkich zgonów).

W zakresie umieralności z powodu chorób układu krążenia od kilku lat obserwuje się istotną poprawę. W 2011 r. były one przyczyną 45% wszystkich zgonów podczas gdy w pierwszej połowie lat 90-tych stanowiły ok. 52% ogółu, zaś na początku tego stulecia - prawie 48%. Wśród kobiet umieralność w wyniku chorób układu krążenia jest zdecydowanie wyższa, w 2011 r. ich udział w ogólnej liczbie zgonów kobiet wyniósł ponad 51% (w 2000 r. było to 53%, a w 1990 r. – 57%); wśród mężczyzn: obecnie - ok. 40%, w 2000 r. - 43% oraz 48%w 1990 r.

Niekorzystnym zjawiskiem jest bardzo szybki wzrost liczby zgonów powodowanych chorobami nowotworowymi, przy jednoczesnym wzroście liczby nowych zachorowań.
W 1990 r. nowotwory złośliwe były przyczyną prawie 19% zgonów, w 2000 r. stanowiły 23%, a w 2011 r. – prawie 25%. Choroby nowotworowe są częstszą przyczyną zgonów wśród mężczyzn (stanowią 26% zgonów) niż wśród kobiet (ok. 23% zgonów).

Stopniowo zmniejsza się odsetek zgonów powodowanych urazami i zatruciami, które w 2011 r. stanowiły 6,3% wszystkich zgonów (wobec 7% w 2000 r. i 7,6% na początku lat 90-tych ub. stulecia). W przypadku tej grupy przyczyn także występuje duże zróżnicowanie umieralności według płci; wśród mężczyzn urazy i zatrucia stanowią ponad 9% przyczyn, a wśród kobiet tylko 3%.

W Polsce obserwuje się nadal zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn - widoczne zresztą już wśród chłopców. W młodszych grupach wieku, począwszy od 20-25 lat, współczynnik zgonów dla mężczyzn jest 4-krotnie wyższy niż dla kobiet, zaś w starszych grupach wieku - 3 i 2-krotnie wyższy. Natomiast pozytywnym zjawiskiem jest obserwowany nieprzerwanie trend malejącej umieralności niemowląt.

Szacuje się, że w 2012 r. zmarło ok. 1,8 tys. dzieci w wieku poniżej 1 roku życia (podobnie jak przed rokiem). Współczynnik wyrażający liczbę zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych wyniósł 4,6‰ – o 3,4 pkt. mniej niż na początku XXI wieku oraz o ok. 15 punktów mniej niż notowany przed 20-stu laty (patrz wykres 10).

Z ogólnej liczby zmarłych niemowląt ok. 70% umiera przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia (w okresie noworodkowym), w tym ponad połowa w okresie pierwszego tygodnia życia. Przyczyną prawie 52% zgonów niemowląt są choroby i stany okresu okołoporodowego, czyli powstające w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka, kolejne 34% zgonów stanowią wady rozwojowe wrodzone, a pozostałe są powodowane chorobami nabytymi w okresie niemowlęcym lub urazami.