E-sąd nie zawsze sprawiedliwy

Przeczytaj także: E-sądy do poprawki

Poczta – chłopiec do bicia?

Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” wielokrotnie sygnalizowało, że w postępowaniu elektronicznym „szczególnie stały się widoczne problemy związane z uznaniem nakazu zapłaty za doręczony przy zastosowaniu instytucji tzw. podwójnego awizowania przesyłki i uprawomocnienia nakazu, mimo że pozwany nie miał nawet szans na otrzymanie korespondencji”, że trzeba to uregulować, aby nie dochodziło do patologii w wymiarze sprawiedliwości. W tej kwestii Poczta Polska „umywa ręce”. „Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. 2012 r., 1529) przesyłkę pocztową doręcza się adresatowi pod adresem wskazanym na przesyłce, spełniając w ten sposób dyspozycję nadawcy. Poczta Polska jest operatorem pocztowym, nie zaś stroną w relacjach nadawca – adresat. Jeżeli chodzi o pisma nadawane w sprawach «urzędowych», to kwestie nadawania pisma na zasadach szczególnych regulują określone przepisy, takie jak KPA, KPC, KPK, Ordynacja podatkowa, rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie doręczania pism w postępowaniu cywilnym i karnym. Przepisy te szczegółowo wskazują zasady postępowania przy doręczaniu, awizowaniu, zwracaniu tego rodzaju pism. Ogólną zasadą wynikająca z tych przepisów jest fakt, że obowiązkiem obywatela jest przekazanie aktualnego adresu danemu organowi. Poczta Polska nie ma uprawnień pełnić w tym zakresie roli pośredniczącej” – poinformował Zbigniew Baranowski, rzecznik prasowy Poczty Polskiej SA.

Nie daj się wrobić

Złapany w sieć e-sądu może się skutecznie bronić. Należy złożyć do e-sądu zażalenie na postanowienie o nadaniu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności, wystąpić o doręczenie nakazu pod wskazany adres i złożyć od niego sprzeciw. „Pozwany, który w skutek niedoręczenia mu nakazu dowie się o postępowaniu dopiero od komornika, uprawniony jest – jak w każdym innym postępowaniu – do wniesienia zażalenia lub skargi na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności w terminie tygodnia od doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji” – twierdzi prof. Jacek Gołaczyński, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Sprzeciw od nakazu zapłaty nie wymaga uzasadnienia ani przedstawienia dowodów, a w razie prawidłowego (i w terminie) wniesienia go nakaz zapłaty traci moc w całości, a sąd przekazuje sprawę do zwykłego sądu. Najczęściej będzie to sąd miejsca zamieszkania pozwanego. Najbardziej typową formą sprzeciwu jest forma pisemna i wysłanie go pocztą. Przy ustalaniu terminu liczy się data stempla pocztowego.

„Jeśli zaś chodzi o zarzut związany z dochodzeniem roszczeń przedawnionych, warto zauważyć, że roszczenie przedawnione istnieje i jako takie może być dochodzone przez wierzyciela w każdym czasie – z zastrzeżeniem, że dopiero złożenie stosownego zarzutu przez dłużnika wyklucza dochodzenie roszczenia w drodze przymusu państwowego” – dodaje prof. Gołaczyński. Poszczególne roszczenia przedawniają się po upływie różnych terminów, np. czynsz po trzech latach, a roszczenia z tytułu umowy o dzieło – po dwóch. Najdłuższy okres przedawnienia to dziesięć lat.

Zmiany w prawie

Po „burzy” w mediach dotyczącej nieprawidłowości e-sądów pod koniec stycznia br. skierowano projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego do podkomisji zajmującej się reformą prawa cywilnego. Pozytywnie zaopiniowała projekt także Krajowa Rada Sądownictwa. Prof. Jacek Gołaczyński odpowiedzialny za informatyzację sądownictwa zapowiedział zmiany, które mają zapobiec patologiom w e-sądach.

Najistotniejsze zmiany dotyczą ochrony dłużników przed nadużyciami wierzycieli. W nowelizacji k.p.c. zaproponowano:

• Nałożenie na komornika obowiązku pouczenia pozwanego, który był o sprawie zawiadamiany tylko przez awizo (i może o niej nie wiedzieć), o przysługujących mu prawach, zwłaszcza o możliwości sprzeciwu czy wystąpienia o wstrzymanie egzekucji. Egzekucja będzie wstrzymywana na 14 dni, by nie miała nieodwracalnych skutków, by np. zajęte pieniądze nie trafiły do nieuprawnionego.
• Proponuje się, aby przed e-sądem nie mogły być dochodzone roszczenia powstałe wcześniej niż pięć lat przed wniesieniem pozwu.
• Aby powodów czy ich pełnomocników sąd mógł ukarać grzywną do 5 tys. zł, jeśli stwierdzi, że w złej wierze lub lekkomyślnie oznaczyli nieprawidłowo adres zamieszkania lub siedzibę pozwanego.

„Podjęto już działania, które pomogą w wychwytywaniu prób dochodzenia niezasadnych roszczeń. Planujemy m.in. wprowadzić, na podstawie danych z bazy PESEL, obowiązek weryfikacji przez referendarzy orzekających w e-sądzie adresów pozwanych. Pozwoli to uniknąć doręczania nakazu zapłaty na błędny adres, pod którym pozwany nie zamieszkuje, a także uniknąć sytuacji, w których nakaz wydawany jest przeciwko osobie nieżyjącej. Wprowadzenie tej zamiany nie wymaga ingerencji legislacyjnej i możliwe jest na drodze zmian technologicznych. Na podobnej zasadzie chcemy wprowadzić do systemu mechanizm weryfikujący, czy dana sprawa pomiędzy tymi samymi stronami i o to samo roszczenie nie została wszczęta już wcześniej” – wyjaśnia prof. Gołaczyński (nawokandzie.ms.gov.pl – 02.01.2013 r.).

Elektroniczne postępowanie upominawcze

Elektroniczne Postępowanie Upominawcze przewidziane jest dla roszczeń pieniężnych dochodzonych w trybie przepisów rozdziału 3, działu V tytułu VII księgi pierwszej części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego. Elektroniczne postępowanie upominawcze zostało wprowadzone jako odrębne postępowanie, mające charakter wezwania do zapłaty w sprawach, w których stan faktyczny nie jest skomplikowany i nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego. Nakaz zapłaty wydany w elektronicznym postępowaniu upominawczym ma postać wyłącznie elektroniczną i jest dostępny w systemie teleinformatycznym na www.e-sad.gov.pl po podaniu unikalnego kodu nakazu (20-znakowego) umieszczonego w lewym górnym rogu wydruku weryfikacyjnego. Klauzula wykonalności wydana w elektronicznym postępowaniu upominawczym ma postać wyłącznie elektroniczną i jest dostępna zawsze wraz z nakazem zapłaty, do którego została wydana, w systemie teleinformatycznym (ze strony WWW).