Korupcja w Polsce obciąża każdego z nas

Przeczytaj także: Korupcja gospodarcza - jak z nią walczyć?

Na koszt obywateli

Jak mawia znane przysłowie, nie ma lunchu za darmo. Za korupcję ktoś zawsze płaci. I zawsze tym kimś są podatnicy, którzy utrzymują państwo ze swoich podatków. Oni stają się ofiarami korupcji. A ich ofiara jest bardzo wymierna. Jak informuje Centralne Biuro Antykorupcyjne, szacunki na ten temat zbiera m.in. Instytut Banku Światowego. Daniel Kaufmann, dyrektor ds. globalnych programów w IBŚ, w jednej ze swoich wypowiedzi wskazywał, że globalnie „ostrożne szacunki mówią, że w ciągu roku korupcja kosztuje 1 bilion dolarów”. „Dane te są oparte na badaniach na temat wysokości łapówek, do jakich się uciekają firmy w trakcie prowadzenia biznesu. Jednak, jak zaznacza Kaufman, w podanej liczbie nie uwzględniono niegospodarności i sprzeniewierzeń publicznych funduszy, zarówno jeśli chodzi o budżet państwa, jak i środki lokalne” – czytamy na stronie CBA. Równie szokujące są dane związane z Unią Europejską. W czasie II Konferencji Antykorupcyjnej z okazji Międzynarodowego Dnia Przeciwdziałania Korupcji informowano, że koszty korupcji w UE wynoszą 120 mld euro rocznie. W depeszach PAP przywoływane było wystąpienie Jakuba Boratyńskiego z Komisji Europejskiej, który w czasie konferencji przedstawił badania przeprowadzone dla KE w 2010 roku. „To kwota mniej więcej odpowiadająca rocznemu budżetowi UE. Jest to szacunek bardzo ostrożny, ponieważ jest to 1 proc. PKB dla całej Unii”. Ile z tej ogromnej sumy przypada na Polskę? Trudno oszacować. Jak wskazuje prof. Kamiński, tego typu obliczenia są obarczone sporym ryzykiem. „Trudno liczyć, ile wynosi tak naprawdę sama korupcja w Polsce. Ja nie znam wiarygodnych szacunków na ten temat. To jest niezmiernie trudne do policzenia, wymaga szacowania wielu różnych spraw” – tłumaczy Kamiński i wskazuje, że tego typu zestawienia nigdy nie oddają istoty i prawdziwej skali strat, jakie płyną z korupcji. Profesor Kamiński przypomina bowiem, że problem korupcji należy rozpatrywać w znacznie szerszym kontekście, a nie skupiać się jedynie na łapownictwie.

„Warto wrócić do źródłosłowu korupcji. Słowo «corruptio» oznacza psucie, gnicie. Należałoby więc spojrzeć na kwestie sprawności państwa, np. na często zabójczą dla przedsiębiorstw działalność skarbówki czy systemu podatkowego. Należałoby się zająć również racjonalnością wydatków w ochronie zdrowia” – zaznacza Kamiński. Na ten problem wskazywali również uczestnicy I Międzynarodowej Konferencji Antykorupcyjnej. W materiałach pokonferencyjnych czytamy: „Systemy opieki zdrowotnej w całej Europie ponoszą corocznie ogromne straty z tytułu oszustw i korupcji w ochronie zdrowia, a środki te mogłyby przyczynić się do podniesienia jakości i dostępności świadczeń. Europejska Sieć do spraw Oszustw i Korupcji w Ochronie Zdrowia szacuje, iż 5,59% narodowych budżetów ochrony zdrowia podlega stratom z powodu oszustw”. Kamiński, podsumowując, zaznacza, że sprawa strat, jakimi skutkuje korupcja, „to bardzo szeroki problem”. „Skala marnotrawstwa jest ogromna. Wszystko odbija się na państwie” – kończy nasz rozmówca.

Tej ogromnej skali nie widać jednak w oficjalnych szacunkach, jakie podawała niedawno Komenda Główna Policji. Zgodnie z danymi przytoczonymi przez „Rzeczpospolitą” policja oblicza, że w 2012 roku w Polsce wręczono urzędnikom korzyści majątkowe na sumę 15,5 mln złotych. Operowanie takimi liczbami wydaje się jednak przesadnym optymizmem. Jak bowiem ujawniono na początku 2012 roku, przy okazji opisywania tzw. infoafery, koszty jednorazowej łapówki w Polsce mogą osiągać sumą astronomiczną – 5 mln złotych. Tyle właśnie miał otrzymać wysoki urzędnik MSWiA oskarżony w sprawie informatyzacji. Wydaje się, że statystyki KGP nie oddają więc istoty sprawy. Oficjalne szacunki policyjne skali kosztów korupcji nie mogą oddać m.in. dlatego, że w ich zestawieniu uwzględniane są jedynie przypadki, którymi zajmowały się organa ścigania. Ogromna część korupcji pozostaje niejawna. Dlatego trudno szacować, jak duże jest obciążenie Polski przez skutki i poziom korupcji w Polsce. Profesor Kamiński znów wskazuje jednak, że nawet ustalenie wielkości całej korupcji obecnej w Polsce nie odda skali problemu, bowiem jest wiele innych „okazji pasożytowania na funduszach publicznych”.

„To nie tylko sprawa samej korupcji, ale również na przykład rad nadzorczych spółek Skarbu Państwa. Rady składają się z kilku osób i każda z nich bierze za to pieniądze. W tych wszystkich zakładach, jak i w spółkach komunalnych pojawia się tendencja do umieszczania polityków czy rodzin polityków. To wszystko tworzy ciężar dla państwa, to jest działalność pasożytnicza na państwie. Tymczasem sprawa nepotyzmu w ogóle nie interesuje wielu środowisk. Jego znacznie trudniej ścigać i karać. Jak natomiast donosiły media m.in. po aferze w Elewarze, ta siatka pasożytnicza jest ogromnie rozbudowana. Ten problem jest znacznie szerszy niż sama korupcja. Dane publikowane co roku na ten temat nie oddają istoty sprawy oraz skali kosztów” – tłumaczy nam Kamiński. Profesor zaznacza, że jednego można być pewnym: „Polska na pewno mogłaby się szybciej rozwijać, ponieważ państwo mogłoby być znacznie bardziej oszczędne”.

Czytając stwierdzenia prof. Kamińskiego i innych ekspertów, wydaje się zasadne stwierdzenie, że walka z korupcją jest w interesie każdego obywatela. Dzięki zniszczeniu samego łapownictwa państwo stałoby się znacznie bardziej oszczędne – a to jedynie jeden z elementów wypleniania korupcyjnych obciążeń dla obywateli. Z korupcją w najszerszym tego słowa znaczeniu warto i należy walczyć. Jest bowiem oczywiste, że korupcja obciąża każdego z nas. Nie warto tych kosztów ponosić.