OFE a gospodarka polska

Przeczytaj także: Zmiany w OFE a giełda

Wpływ OFE na gospodarkę Polski w latach 1999-2013

Gospodarka Polski w latach 1999-2013

Polska gospodarka w latach 1999-2012, wg oficjalnych szacunków, nie zaznała recesji. Były jednakże kwartały spadku PKB kw/kw (IV kw. 96, IV kw. 98, II kw. 00, II i IV kw. 01, IV kw. 08). Wzrost gospodarczy miał miejsce pomimo stosunkowo niskiej skłonności do oszczędzania (jednej z najniższych w UE).

Niski poziom oszczędności krajowych korespondował ze stosunkowo sporym importem oszczędności zagranicznych, początkowo głównie w formie inwestycji bezpośrednich (FDI), a ostatnio przeważnie w formie inwestycji portfelowych.

Polska osiągnęła spory sukces gospodarczy, częściowo odrabiając dystans dzielący nas od wyżej rozwiniętych gospodarek Zachodniej Europy.
Zamieszczone w powyższej tabeli dane historyczne potwierdzają stopniową realną konwergencję pomiędzy gospodarkami Polski i Unii Europejskiej. Zarówno dane mierzone średniorocznym kursem względem euro, jak i parytetem siły nabywczej (PPS) wskazują na stopniowe zmniejszanie różnic w rozwoju gospodarczym pomiędzy Polską a UE. O ile w 1999 roku PKB na 1 mieszkańca w strefie euro stanowił 22,8 % średniej unijnej, to w 2012 roku osiągnął już 38,67 %. Jeszcze dobitniej zmniejszenie różnic podkreśla wskaźnik PPS na 1 mieszkańca, który pomiędzy 1999 a 2012 rokiem zwiększył się z 48,05 do 68,38 %. Potwierdza to również zmniejszenie różnic w rozwoju gospodarczym pomiędzy Polską a Niemcami; PPS zwiększył się tu odpowiednio z 39,6 do 54,4 %.

W tabeli poniżej pokazano elementy rachunków narodowych w cenach stałych z 2005 roku (przyjmując jako punkt startowy rok 1999) oraz ich roczne tempo wzrostu).
Podsumowując: PKB w okresie 1999-2012 wzrósł o 62,4 %, ale popyt krajowy rósł już wolniej bo o 51,5 %. Spożycie ogółem powiększyło się o 49,9 %, a nakłady na środki trwałe o 57,1 %. Wejście do UE oraz zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki odzwierciedla bardzo szybki wzrost
eksportu o 189,7 %.

Wpływ OFE na gospodarkę Polski należy rozpatrywać w krótkim okresie (kiedy nie zmieniają się relacje zasobów kapitału, pracy oraz „technologii”), średnim okresie (kiedy zmieniają się relacje zasobów kapitału i pracy, a nie zmieniają się zasoby „technologii”) oraz długim okresie (kiedy zmieniają się zasoby wszystkich czynników wzrostu). W krótkim okresie poprzez generowanie oszczędności (i tym samym kapitału) OFE istotnie wspomagały finansowanie inwestycji krajowych. W latach 1999-2012 przeciętnie rocznie relacja oszczędności generowanych w OFE (mierzonych przyrostem aktywów netto) do PKB wyniosła 1,66 %.

Dokładniejsze dane zawiera tabela poniżej. Nawet jeśli od przyrostu aktywów odejmie się składki (średniorocznie 1,23%), które według MF są rodzajem dotacji, to i tak efekt netto jest dodatni. OFE generują dodatkowe oszczędności.

Symulacja skutków makroekonomicznych niewprowadzenia OFE

W niniejszym opracowaniu zastosowano tradycyjne podejście do badania wpływu OFE na podstawowe agregaty makroekonomiczne. Po pierwsze, stworzono bazę danych statystycznych. Po drugie, skonstruowano model makroekonomiczny dla gospodarki Polski. Po trzecie, sformułowano założenia dla zmiennych egzogenicznych modelu. Po czwarte, przeprowadzono szereg eksperymentów symulacyjnych, na bazie których opracowano najbardziej prawdopodobny scenariusz rozwoju gospodarki Polski w latach 1999-2012.

Najważniejsze wnioski z symulacji przedstawiono w poniższych punktach:

1. 1. Niewprowadzenie OFE można potraktować jako stały destymulator. W efekcie w 2012 roku nominalny PKB mógłby być o 6,99 % mniejszy niż historycznie osiągnięty.
2. Niższe mogłoby być realne tempo wzrostu PKB; dla przykładu w 2012 roku o 0,7 %.
3. Niższa dynamika wzrostu gospodarczego mogłaby zwiększyć bezrobocie. I tak w roku 2012 stopa bezrobocia według BAEL mogłaby być wyższa o 2,21 pkt. proc.
4. Nominalny popyt krajowy mógłby być mniejszy o 7,64 %.
5. Mniejsza dynamika popytu krajowego niż PKB mogłaby poprawić nierównowagę zewnętrzna. Zarówno eksport netto jak i C/A (rachunek bieżący w bilansie płatniczym) mogłyby być większe niż historyczne odpowiedniki. W 2012 roku eksport netto mógłby osiągnąć 14,8 mld PLN (historycznie 5 mld PLN), a C/A odpowiednio -46,6 mld PLN (historycznie 56,4 mld PLN).
6. Eliminacja transferów do OFE spowodowałaby poprawę relacji w sektorze finansów publicznych: mniejszy byłby deficyt oraz dług publiczny. Jednak nadal deficyt w okresie kryzysu finansowego (2009-12) przekraczałby i to znacznie 3 % PKB, a relacja długu publicznego w latach 2011-12 mogłaby przekroczyć 50 %.
7. Słaba skłonność do oszczędzania nie pozwoliłaby na istotne zmniejszenie długu zagranicznego. Mniejszy PKB doprowadziłoby do istotnego wzrostu relacji długu do PKB nawet o blisko 6,6 pkt proc..