Badania i rozwój: potrzebne większe zachęty

Przeczytaj także: Badania i rozwój 2013 - światowy system zachęt

Najbardziej konkurencyjne gospodarki na świecie inwestują ogromne środki w działalność badawczo-rozwojową. Pozycja Europy jest w tym obszarze coraz słabsza. Szacuje się, że w 2013 r. wzrost wydatków na B+R na starym kontynencie będzie niższy, niż stopa inflacji (1,5 proc.). Podczas gdy w najszybciej rozwijających się gospodarkach (np. krajach z grupy BRICS: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA) wzrost ten osiągnie od 4 do ponad 11 proc. „Dlatego Unia Europejska stymuluje państwa członkowskie do zwiększenia wydatków na badania i rozwój do poziomu 3 proc. PKB rocznie w 2020 r. Aby to osiągnąć, należy przyspieszyć proces komercjalizacji wyników B+R poprzez uproszczenie procedur regulacyjnych, a także dążyć do bardziej dynamicznej współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a środowiskiem naukowym” – wyjaśnia Magdalena Burnat-Mikosz, Partner Zarządzająca zespołem R&D and Government Incentives w Europie Środkowej w Deloitte.

Charakterystyczne dla naszego regionu jest także to, że w przeciwieństwie do gospodarek zachodnich rządy państw Europy Środkowej wydają na badania i rozwój znacznie więcej niż przedsiębiorcy prywatni. Średnia europejska tzw. wskaźnika BERD (ang. Business Expenditures on R&D), wynosi 55,5 proc., podczas gdy w Polsce - 24,7 proc., Słowacji - 33,9 proc., Chorwacji - 38,2 proc., Czechach - 46,9 proc. i na Węgrzech - 47,5 proc.

Zdecydowana większość polskich przedsiębiorców - 88 proc. (wynik zbliżony do średniej w regionie) zadeklarowała, że finansuje B+R ze swoich budżetów. Spośród nich niespełna jedna trzecia przeznacza na ten cel od 1 do 3 proc. obrotów. Najwięcej (ponad 10 proc.) wydaje się w branży TMT oraz energetycznej. Polska była jedynym krajem spośród pięciu przebadanych, w którym żaden z respondentów nie zaznaczył, że jego firma na pewno nie przeznacza na B+R żadnych funduszy. Mieli raczej wątpliwości, czy ich firma w ogóle zajmuje się taką działalnością.

Aż 78 proc. przedsiębiorców z Europy Środkowej deklaruje, że w ciągu najbliższego roku - dwóch lat utrzyma wydatki na B+R na tym samym poziomie lub nawet je zwiększy. W Polsce ten wskaźnik wyniósł 75 proc. Podobny wynik uzyskano w przypadku odpowiedzi na pytanie, ile respondenci zamierzają wydać na ten cel w ciągu kolejnych trzech - pięciu lat. Przedsiębiorcy stawiają jednak warunek: potrzebują zachęt o większej wartości i w większej liczbie, aby rozwijać działalność naukowo-badawczą. „Okazuje się, że w krajach Europy Środkowej firmy preferują nieco inne rodzaje zachęt. Dla Chorwatów, Węgrów i Słowaków przede wszystkim dotacje byłyby czynnikiem decydującym o podjęciu działań B+R, Polacy i Czesi wskazują zaś na ulgi podatkowe. Dostosowanie się do tego trendu, dla polskiego systemu podatkowego, w odróżnieniu od czeskiego, oznaczałoby znaczącą zmianę jakościową, gdyż obecnie w naszym kraju właściwie brak jest znaczących zachęt podatkowych dla przedsiębiorców prowadzących działalność B+R” – wyjaśnia Michał Turczyk, Starszy Menedżer w zespole R&D and Government Incentives w Deloitte.