Europa: wydarzenia tygodnia 32/2013

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 31/2013

• Według Eurostat-u sprzedaż detaliczna (wyrównana sezonowo) w strefie euro spadła o 0,5% m/m w czerwcu. W całej Unii Europejskiej sprzedaż detaliczna spadła o 0,3 proc. m/m.
• Według Federalnego Urzędu Statystycznego eksport Niemiec wzrósł w czerwcu 2013 r. o 0,6 proc. m/m (po uwzględnieniu dni roboczych i zmian sezonowych) po spadku w maju o 2,0 proc. Import w czerwcu spadł o 0,8 proc. m/m, po wzroście w maju o 1,4 proc.
• Według Krajowego Biura Statystyki w Londynie produkcja przemysłowa w Wielkiej Brytanii wzrosła w czerwcu 2013 r. o 1,2 proc. r/r, po spadku miesiąc wcześniej o 2,3 proc. r/r. Licząc m/m produkcja wzrosła o 1,1 proc., podczas gdy w maju pozostała bez zmian.
• Według urzędu statystycznego Insee produkcja przemysłowa we Francji spadła w czerwcu 2013 r. o 1,4 proc. m/m, podczas gdy miesiąc wcześniej spadła o 0,3 proc. Licząc r/r produkcja przemysłowa w czerwcu spadła o 0,2 proc., po wzroście w poprzednim miesiącu o 0,9 proc.
• Według danych rządowych Produkt Krajowy Brutto Włoch spadł w II kw. 2013 r. o 0,2 proc. kw/kw, po spadku w I kw. 2013 r. o 0,6 proc. W ujęciu r/r PKB spadł w II kw. 2013 r. o 2,0 proc., po spadku w I kw. o 2,4 proc.
• "Sueddeutsche Zeitung" ogłosił, że najdłuższa w powojennej historii Europy recesja dobiega końca, sytuacja w dotkniętych kryzysem krajach strefy euro ustabilizowała się na tyle, że w przyszłym roku istnieje nadzieja na wzrost gospodarki, jednak będzie postępował powoli, a nie skokowo. Warto tu dodać, że PKB w 17 krajach eurolandu kurczył się ostatnio przez sześć kwartałów z rzędu. Powodem niekorzystnego trendu był kryzys bankowy i zadłużenie, co zaostrzyło w wielu krajach problemy strukturalne gospodarki, a także zachwiało rynkiem pracy i administracją publiczną. W Grecji i Hiszpanii koniunktura gospodarcza "drastycznie załamała się", spadły płace, a stopa bezrobocia przekroczyła 20 proc.
• Izba niższa włoskiego parlamentu ostatecznie zaakceptowała pakiet ustaw antykryzysowych. Główne założenia reformy to: ograniczenie biurokracji, unikanie nadmiernego zadłużenia wewnętrznego oraz promowanie projektów z zakresu prac publicznych. Pakiet przyjętych rozwiązań przewiduje m.in. finansowanie rozbudowy włoskiej sieci kolejowej, budowę nowych szkół i remont infrastruktury. Przewidziano także ulgi podatkowe dla operatorów dostarczających energię odnawialną.
• Niemcy należą do największych na świecie eksporterów broni. W 2012 roku rząd wydał zezwolenia na dostawy sprzętu o łącznej wartości 5,4 mld euro. W pierwszej połowie br. wydał zezwolenia na eksport broni i sprzętu wojskowego do krajów nad Zatoką Perską o wartości 817 mln euro. W całym r. 2012 niemieckie firmy sprzedały tym krajom broń za 1,4 mld euro. W 2011 roku wartość sprzedanej broni wyniosła 570 mln euro. Na pierwszym miejscu wśród odbiorców produktów niemieckiego przemysłu zbrojeniowego znajduje się obecnie Katar (635 mln euro) przed Arabią Saudyjską (118 mln euro). Do Kataru w dłuższym okresie będą zrealizowane dostawy o wartości ok. 1,9 mld euro.
• W ubiegłym miesiącu Rosja eksportowała ok. 2,4 mln ton zboża. Jest to wzrost o 17 proc. r/r. natomiast w porównaniu do poprzedniego miesiąca lipcowy eksport wzrósł ponad czterokrotnie. Prognozuje się, że w sierpniu eksport rosyjskiego zboża będzie podobny do ubiegłorocznych wyników. Z danych rosyjskiego Ministerstwa Rolnictwa wynika, że w ubiegłym sezonie Rosjanie wyeksportowali 15,7 mln ton zboża. W rekordowym 2011 roku było to 27,2 mln ton. Resort prognozuje, że w tym roku rosyjski eksport zbóż wyniesie 20 mln ton.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

KRYZYS SKANDYNAWSKICH GOSPODAREK

Mówiąc o europejskim kryzysie gospodarczym na ogół koncentrujemy uwagę na największych krajach środkowej Europy, głównie na gospodarkach Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii. Z dużym niepokojem patrzymy na gospodarki południa Europy, szczególnie na Hiszpanię, Portugalię, Grecję, a nawet Włochy. Rzadziej zajmujemy się gospodarkami krajów północy Europy. Niestety dotyczy to także naszych wydawnictw... Dlatego postanowiliśmy przedstawić komentarz, który dotyczyć będzie gospodarek krajów skandynawskich, ale rozważania zawęzimy do gospodarek Szwecji, Danii oraz Finlandii. Bazą dla tego komentarza będą tezy przedstawione w analizach prezentowanych przez amerykański ośrodek badawczy Stratfor...

Podejmując próbę spojrzenia na gospodarki krajów skandynawskich warto w pierwszej kolejności określić obszar naszych zainteresowań. Musimy odpowiedzieć sobie na pytanie jakie państwa można do tej grupy zakwalifikować.

W tym regionie Europy funkcjonuje uproszczone pojęcie, zaliczające do grupy państw skandynawskich przede wszystkim królestwa Danii, Norwegii i Szwecji. W wielu analizach do tej grupy zaliczane są też Finlandia i Islandia. Co prawda nie można ich geograficznie zaliczyć do Skandynawii, jednak ich położenie oraz powiązania historyczne, kulturowe oraz gospodarcze z państwami skandynawskimi pozwala je zakwalifikować do grupy krajów nordyckich, do grupy krajów północnych. W ostatnich dekadach także Estonia zaczęła się przedstawiać jako kraj nordycki, a uzasadnia to bardzo silnymi kulturowymi, językowymi i etnicznymi związkami z Finlandią, a także związkami kulturowymi ze Szwecją. W swobodnych rozważaniach, bez szczególnego uzasadnienia autorzy kilku publikacji do tej grupy krajów zaliczają też Łotwę, a nawet Litwę...

W pierwszej kolejności uważam za celowe zwrócić uwagę na stosunek krajów skandynawskich do idei integracyjnej dominującej w unijnej Europie. Do UE należą dwa pierwsze, jednak nie włączyły się one w Strefę euro mimo iż od początku nie miałyby kłopotów ze spełnieniem wymagań. Finlandia przyjęła wspólna walutę, jednak pamiętamy bardzo krytyczne stanowisko rządu w Helsinkach co do koncepcji finansowego wsparcia zadłużonych państw śródziemnomorskich.

Obserwując stanowisko zajmowane przez te kraje w stosunku do najważniejszych problemów i przyszłości Unii Europejskiej trudno powiedzieć, że wyróżniają się one aktywnością w prezentowaniu i popieraniu nowych koncepcji gospodarczych, chociaż akceptują założenia wolnej europejskiej gospodarki. Analitycy Straford zwracają uwagę na to, że "żaden z tych krajów nie uważa zacieśnienia integracji za swój priorytet". Należy więc przypuszczać, że pogarszająca się sytuacja gospodarcza może spowodować wzrost nastrojów eurosceptycznych, co wpłynie na postawy rządów tych krajów.

Strafor zwraca uwagę na słabe perspektywy na najbliższy czas dla gospodarek Szwecji, Danii i Finlandii. Uzasadnia to znaczącym spadkiem eksportu i zmniejszonym spożyciem krajowym, które decydują o wielkości PKB. Szczególne znaczenie dla tych gospodarek ma tu eksport, który stanowi ok. 40 proc. PKB Finlandii i ponad 50 proc. PKB w przypadku Szwecji i Danii, przy czym nie bez znaczenia jest to, że ok. 2/3 eksportu każdego z krajów trafia do Unii, która jeszcze obecnie jest w głębokim kryzysie. Warto tu dodać, że w latach 2011-12. eksport fiński do Niemiec zmalał o 14 proc., duński o 9,5 proc., a szwedzki o 8,1 proc. Zauważalnie spadły obroty państw nordyckich między sobą.

Aktualna sytuacja nie jest dobra. Dla kompletności naszych rozważań warto tu dodać, że:

- Komisja Europejska prognozuje tegoroczną zmianę szwedzkiego PKB na 1,5 proc., chociaż w II kw. br. skurczył się on o 0,1 proc. kw/kw, a w I kw.br wzrost wyniósł 0,6 proc. kw/kw. Mając na uwadze utrzymanie tendencji wzrostowych w gospodarce rząd w Sztokholmie wprowadził w życie pakiet pobudzenia gospodarki na sumę 3,5 mld USD, a od 2009 r. obniżył stawkę podatku CIT z 26,3 proc. do 22 proc.

- Prognozy KE zakładają, że fińska gospodarka skurczy się w br. o co najmniej 0,4 proc. r/r. Głównym problemem w gospodarce tego kraju jest kryzys w koncernie Nokia, który do końca br. zwolni 10 tys. pracowników (tzn. ok.19 proc. ogółu pracowników). Podobne kłopoty są w fińskim przemyśle papierniczym, i nie ma tu wyjścia, bo w dalszym ciągu będzie spadało zapotrzebowanie na papier ze strony drukarni gazet i książek.

- Główne problemy duńskiej gospodarki należy dostrzegać na rynku nieruchomości (od 2008 r. ceny spadły o ponad 20 proc.) oraz w sytuacji instytucji finansowych (padło 12 banków, a dalszych 12 zostało przejętych). Dania ma też największe w OECD zadłużenie gospodarstw domowych w proporcji do siły nabywczej, a gospodarka kraju ze względu na niską wydajność pracy i wysokie koszty pracy nie jest konkurencyjna. By pobudzić wzrost gospodarczy rząd obniżył stawkę podatku CIT z 25 proc. do 22 proc. Prognoza PKB za br. wynosi 0,5 proc.