Komisja Europejska a swoboda przepływu osób w UE

Przeczytaj także: Więcej pracy w Europie

Mobilność pracowników w UE przynosi korzyści nie tylko pracownikom, lecz także gospodarkom państw członkowskich. Kraje przyjmujące korzystają na tym, że ich firmy mogą obsadzić wakaty, które w przeciwnym razie pozostałyby puste, i dzięki temu wytwarzać towary i świadczyć usługi, które w przeciwnym razie nie mogłyby być wytwarzane ani świadczone. Mobilność pracowników jest też korzystna dla krajów ich pochodzenia, ponieważ umożliwia zatrudnienie pracownikom, którzy w swoim kraju mieliby trudności ze znalezieniem pracy i którzy dzięki pracy w innym kraju mogą wspierać finansowo swoje rodziny oraz zdobywać nowe kwalifikacje i doświadczenie. Po powrocie do swojego kraju pochodzenia mogą one wykorzystać zdobyte doświadczenie.

Na czym polega swobodny przepływ obywateli?

20 lat temu, wraz z wejściem w życie traktatu z Maastricht, prawo do swobodnego przepływu uzyskali wszyscy obywatele UE, bez względu na to, czy są aktywni zawodowo, czy też nie. Prawo do swobodnego przepływu stało się jedną z podstawowych swobód przyznanych obywatelom przez prawo UE (art. 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Jest ono podstawą obywatelstwa Unii.

Szczegółowe zasady i warunki regulujące swobodę przemieszczania się i pobytu określono w dyrektywie uzgodnionej przez państwa członkowskie w 2004 r. (dyrektywa 2004/38/WE).

Swoboda przemieszczania się jest najbardziej cenionym prawem wynikającym z obywatelstwa UE: dla 56 proc. europejskich obywateli jest ona największym osiągnięciem Unii Europejskiej. Coraz więcej Europejczyków korzysta z tego prawa i przeprowadza się do innego państwa członkowskiego: pod koniec 2012 r. 14,1 mln osób mieszkało co najmniej rok w państwie członkowskim innym niż ich własne. Według badań Eurobarometru ponad dwie trzecie Europejczyków (67 proc.) uważa, że swobodny przepływ osób w UE przynosi ich państwu korzyści gospodarcze.

Komu przysługuje prawo do swobodnego przemieszczania się?

Pierwsze trzy miesiące: każdy obywatel UE ma prawo do pobytu na terytorium innego kraju UE przez okres do trzech miesięcy bez żadnych dodatkowych warunków czy formalności.

Po pierwszych trzech miesiącach: prawo obywateli UE do pobytu na terytorium innego kraju UE przez okres dłuższy niż trzy miesiące jest uzależnione od spełnienia pewnych warunków, uzależnionych od ich statusu w tym kraju:

• osoby zatrudnione i samozatrudnione oraz członkowie ich najbliższej rodziny korzystają z prawa pobytu bez żadnych dodatkowych warunków,
• osoby poszukujące pracy mają prawo do pobytu bez żadnych dodatkowych warunków przez okres sześciu miesięcy lub nawet dłuższy, jeżeli kontynuują poszukiwanie pracy w innym kraju UE i mają „realne szanse” na zdobycie tej pracy. Mogą one, na czas szukania pracy w innym państwie członkowskim, przenieść prawo do zasiłku z własnego państwa członkowskiego na okres co najmniej trzech miesięcy, jeżeli wcześniej zarejestrowały się jako bezrobotni w swoim ojczystym państwie członkowskim,
• uczniowie, studenci i inne osoby nieaktywne zawodowo (np. bezrobotni, emeryci itp.) mają prawo do pobytu przekraczającego trzy miesiące, jeżeli mają wystarczające środki finansowe na utrzymanie siebie i rodziny, tak aby nie byli ciężarem dla systemu pomocy społecznej kraju przyjmującego; muszą także posiadać ubezpieczenie zdrowotne.

Po pięciu latach: Po pięciu latach nieprzerwanego legalnego pobytu obywatele UE i członkowie ich rodzin uzyskują prawo stałego pobytu w kraju przyjmującym. Z chwilą jego nabycia prawo to nie jest już objęte warunkami obowiązującymi w okresie poprzednich pięciu lat.

2. Pomoc społeczna i świadczenia
Komu przysługuje pomoc społeczna?

Pomoc społeczna to świadczenia gwarantujące minimum środków na utrzymanie. Zazwyczaj składa się ze świadczeń wypłacanych na pokrycie minimalnych kosztów utrzymania lub pomocy wypłacanej w szczególnych sytuacjach życiowych.