NBP: rynek pracy w Polsce w IV kw. 2015

Przeczytaj także: NBP: rynek pracy w Polsce w III kw. 2015

Wyraźny wzrost liczby pracujących wg BAEL pod koniec roku (1,6% r/r, wobec 1,1% r/r w III kw. br.), był spójny z tendencją przyśpieszenia wzrostu PKB. Inaczej, niż w ostatnich dwóch kwartałach, wzrostu tego nie wspomagały zmiany liczby pracujących w rolnictwie. Cały wzrost zatrudnienia dotyczył liczby pracujących na umowy na czas nieokreślony, które zastępują umowy krótkookresowe, co wynikało prawdopodobnie zarówno z antycypowania przepisów, które weszły w życie na początku br. jak i tendencji do stabilizacji zatrudnienia osób, które zostały przyjęte do pracy od początku bieżącego ożywienia gospodarczego.

Poprawę stabilności warunków zatrudnienia potwierdzają także przepływy na rynku pracy – w tym spadek do rekordowo niskiego poziomu prawdopodobieństwa utraty pracy.

Podaż pracy obniżała się do połowy ub. r., natomiast w III i IV kw. ub.r. współczynnik aktywności zawodowej ponownie zaczął rosnąć dzięki większej aktywności zawodowej osób w wieku przedemerytalnym (wyraźne zahamowanie odpływów z pracy do nieaktywności zawodowej) oraz zahamowaniu spadku aktywności zawodowej osób wchodzących dopiero na rynek pracy.

Stopa bezrobocia BAEL spadła o 0,3 pp. osiągając poziom 7,1% (sa), wartość zbliżoną do historycznemu minimum z 2008 roku (7,0% sa). Znaczny spadek bezrobocia nastąpił pomimo wyraźnego wzrostu aktywności zawodowej, który dotyczył głównie zahamowania odpływów z zatrudnienia do nieaktywności, a nie był związany ze wzrostem liczby osób bezrobotnych.

Dynamika płac w gospodarce w IV kw. 2015 r. nieznacznie wzrosła, do 3,2% r/r, wyraźnie poniżej dynamiki obserwowanej w sektorze przedsiębiorstw (3,4% r/r). Tempo wzrostu płac w 2016 roku powinno przyśpieszyć wraz z planowanymi podwyżkami w sektorze publicznym oraz stopniowym powrotem dodatniej inflacji. Ujemnie na dynamikę płac w sektorze przedsiębiorstw w najbliższych miesiącach mogą natomiast wpłynąć niższe wypłaty dodatkowych składników wynagrodzeń w górnictwie.

Dynamika ULC wzrosła do 0,9% r/r ( z 0,6% r/r w II kw. ub. r.), choć pozostaje relatywnie niska na skutek stabilizacji dynamiki wynagrodzeń i relatywnie szybkiego wzrostu wydajności pracy.

Analizy pogłębione
Za zmianę struktury zatrudnienia odpowiadają przede wszystkim procesy demograficzne

Gdy w gospodarce w znaczący sposób zmienia się struktura zatrudnienia, oczekiwać można trzech odmiennych procesów. Po pierwsze, ze względu na relatywny popyt na prace oraz uwarunkowania płacowe pracownicy mogą przepływać z „kurczących” się sektorów do tych, które się dynamicznie rozwijają. Takie zjawisko międzysektorowej realokacji pracowników wymaga często przekwalifikowania i dostosowania się do nowych obowiązków zawodowych. Po drugie, stanowiska po odchodzących na emeryturę pracownikach w starszym wieku mogą być likwidowane. Po trzecie, nowo wchodzące roczniki mogą w większym stopniu podejmować pracę w rosnących sektorach, a w mniejszym stopniu w kurczących się. Teorie opisujące transformacje polskiej gospodarki skupiały się dotąd na pierwszym z typów dostosowań, podczas gdy za zmianę struktury zatrudnienia odpowiadają w głównym stopniu nowo napływające roczniki oraz odchodzący na emeryturę.

Struktura zatrudnienia w Polsce po 1989 uległa zasadniczym zmianom (por. Tabela R1.1): wzrosła rola sektora usługowego i pracodawców prywatnych, a malała rola przemysłu, rolnictwa oraz pracodawców w sektorze publicznym (szczególnie przedsiębiorstw państwowych). Sektor prywatny stanowi obecnie ok 65% zatrudnienia, podczas gdy w 1995 było to jedynie 32%. W tym okresie sektor publiczny o niemal połowę zmniejszył liczbę etatów. O ponad 20% zmalała liczba miejsc pracy w przemyśle, a o ponad 30% wzrosła liczba miejsc pracy w usługach rynkowych. Większość tych dostosowań zaszła do 2005 r., koncentrując się w pierwszych latach transformacji oraz w okresie spowolnienia w latach 1999-2003.