Gabinet Cieni BCC: najnowsze rekomendacje dla rządu

Przeczytaj także: Gabinet Cieni BCC publikuje nowe wskazania dla rządu

PODSUMOWANIE dotychczasowych działań rządu w IV kwartale 2017 roku

MAREK GOLISZEWSKI, przewodniczący Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC

• Premier zajęty sprawami politycznymi kosztem problemów gospodarczych.
• Dobre parametry ekonomiczno-finansowe w skali makro.
• Problemy do rozwiązania na poziomie sektorów, branż i firm.
• Rząd pracuje w I kwartale na ogół z pozytywnymi efektami.
• Do pilnej poprawy sposób stanowienia prawa oraz stosunek rządu do przedsiębiorców. To nie przestępcy.

I kwartał br. to rozdarcie premiera między sprawy polityczne a gospodarcze. Tym drugim mógł kiedyś poświęcić całą swoją uwagę jako wicepremier ds. gospodarczych. Jako premier nie może odrzucić zaangażowania się w czystą politykę. Ona zaczyna przytłaczać: IPN i konflikt z Izraelem; żądania członków Senatu USA by oddać mienia pożydowskie; spór z UE o stan praworządności w Polsce, degradacja autorów stanu wojennego, odchudzanie rządu o 17 wiceministrów, protesty rolników i kobiet, premie pieniężne dla polityków itd. itd.

Tym niemniej parametry ekonomiczno-finansowe gospodarki skali makro są bardzo dobre. Wzrost PKB w I kwartale sięgnął 5%. Zmniejszył się deficyt sektora finansów publicznych do 1,5% PKB. Do kasy wpłynęło dodatkowo 21 mld zł. Rząd powinien zmierzać – apeluje minister Stanisław Gomułka – do osiągnięcia 1-2% nadwyżki budżetowej.

Mniejszy deficyt to rezultat dobrej koniunktury na świecie, ograniczenia szarej strefy przez Krajową Administrację Skarbową, a więc wzrost wpływów z CIT, PIT i VAT. To także efekt zwiększonych wydatków konsumpcyjnych i ograniczenia wydatków rządowych. Sukcesem jest nienotowany od wielu lat niski poziom bezrobocia oraz wzrost płac zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Po okresie ubiegłorocznej zapaści ruszyły inwestycje, głównie samorządowe.

Schodząc na niższy poziom zjawisk gospodarczych trudno nie dostrzec mankamentów. Spółki Skarbu Państwa z przyczyn politycznych nie podlegają całkowicie zasadom rynkowym. Mimo posiadanych zasobów gotówkowych nie inwestują w stopniu wystarczającym; prezesi zarządów i rad nadzorczych wymieniani są zbyt często. Minister Grażyna Magdziak alarmuje: spółki nie mogą przeprowadzać większych redukcji pracowników dla podniesienia swojej efektywności.

W realizacji programu „Mieszkanie+” daje się zauważyć zastój. Koncepcja powinna zakładać współfinansowanie mieszkania przez przyszłego lokatora i realizowanie budowy przez firmy prywatne. Tymczasem rząd wziął na swoje barki wszystkie obciążenia.

Słuszny z założenia projekt Pracowniczych Planów Kapitałowych, na co wskazuje minister Wojciech Nagel, wywołał protesty pracodawców (niesie zbyt duże koszty dla firm) i związków zawodowych (groźba zmniejszenia zarobków pracowników).

Zatrzymała się cyfryzacja po odwołaniu ministra i wiceministra tego resortu.

Fiasko poniosły prace Komisji Kodyfikacyjnej w postaci Kodeksu Pracy i Kodeksu Zbiorowego Prawa Pracy – ocenia minister Zbigniew Żurek. Rząd nie przyjął po protestach związkowców i – z innych przyczyn – pracodawców, propozycji tej Komisji. Powtarza się sytuacja sprzed lat. Tymczasem na rynku brakuje coraz więcej pracowników. W rezultacie „Programu 500+” z pracy zrezygnowało już 100 tys. kobiet, obniżając radykalnie swoją aktywność zawodową i wysokość przyszłej emerytury. Minister Stanisław Gomułka proponuje, aby pobierany zasiłek na dziecko uzależniony był od wielkości dochodu rodziny i pochodził z odliczenia podatkowego.

Spada poziom bezpieczeństwa energetycznego Polski – alarmuje wicepremier Janusz Steinhoff – przypominając o konieczności dodatkowych nakładów w energetyce. Popiera jednocześnie stanowisko negocjacyjne premiera Morawieckiego nt. gazociągu Nord-Stream między Rosją a Niemcami. Rurociąg omija Polskę i jest świadectwem braku solidarnej strategii Unii Europejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego.

Wiele do życzenia – wskazuje minister Witold Michałek – pozostawiają zakres i sposób przygotowania Oceny Skutków Regulacji na poziomie rządowym oraz skarlenie konsultacji społecznych w ogóle. Prawo w Polsce konstruowane jest językiem potocznym, z dużą dozą i uznaniowości. Minister Irena Ożóg ostrzega, że organy administracji państwowej otrzymują de facto uprawnienia sądownicze.

Wielkim wyzwaniem jest stosunek rządu do przedsiębiorców. Konstytucja biznesu uchwalona przez Sejm 26 stycznia miała być wielką manifestacją władzy zielonego światła dla biznesu. Jednakże obowiązujące prawo oraz planowane przepisy nadal traktują przedsiębiorców jako podejrzanych, których trzeba straszyć, kontrolować i karać. Wystarczy przytoczyć rządowe pomysły nt. jawności życia publicznego, lobbingu czy oświadczeń majątkowych. Opresyjne podejście projektodawców do przedsiębiorców jako grupy społecznej zniechęca ich do inwestowania, zbyt małego w sektorze prywatnym. W przyszłości, dzisiejsza restrykcyjność wywoła bierność biznesu w zażegnywaniu kryzysu gospodarczego, który nadejdzie po latach prosperity. Jakkolwiek potrzebna jest „twarda ręka” do likwidowania szarej strefy, to restrykcyjne oraz niespójne prawo często kieruje się dziś przeciwko uczciwym podatnikom. Metody policyjne nie są długoterminowo skuteczne w gospodarce i hamują rozwój.

Oceny te nie powinny wywoływać wrażenia, że rząd robi niewiele pozytywnego. Przeciwnie. W różnych dziedzinach widać postęp lub decyzje przygotowane „dla rozwoju”. Mowa np. o naprawie błędów jakie znalazły się w nowelizacji ustaw o PIT i CIT, dotyczących sukcesji firm rodzinnych. Wymienić trzeba aktywność ministra sprawiedliwości, by obniżyć opłaty komornicze oraz przygotowywanie zmian ułatwiających wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Rząd coraz częściej wspomina o zmianie ustawy o zniesieniu limitu tzw. 30-krotności ozusowania, które spowoduje wzrost kosztów firm i zniechęci przedsiębiorców do aktywnego podejmowania inicjatyw gospodarczych.

Z aprobatą odnieść się trzeba do pomysłu wprowadzenia zachęt podatkowych dla inwestorów na terenie całej Polski, oraz faktu podjęcia przez panią minister finansów współpracy z przedsiębiorcami, zmierzającej do przygotowania tzw. objaśnień podatkowych. Również zapowiedź utworzenia Funduszu Niskoemisyjnego Transportu dla rozwoju produkcji pojazdów napędzanych energią elektryczną podtrzymuje rządową chęć sprzyjania innowacjom.

Fotografia planów i postępowania rządu w I kwartale br. nie jest jednoznaczna. Widać jasne punkty i zaciemnienia. Ale te ostatnie są w ogólnej ocenie przysłonięte wynikami makroekonomicznymi, wymienionymi na początku, które nie mogą nie przynosić satysfakcji politykom obozu rządzącego.

PRIORYTETY – jakie działania i dlaczego powinien podjąć rząd w danym obszarze?

Gospodarka

DR JANUSZ STEINHOFF, minister gospodarki Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

Polityka energetyczna do 2050 roku

Wyzwaniem, wskazywanym przeze mnie systematycznie w kwartalnych ocenach, jest opracowanie i przyjęcie przez rząd „Polityki energetycznej Polski do 2050 roku”. W tym samym czasie, w wyniku realizacji rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zarządzania unia energetyczną powstaje zbieżny zakresem i zawartością Krajowy plan na rzecz energii i klimatu. Dokument będzie przedstawiał działania Polski podejmowane na rzecz realizacji 5 obszarów unii energetycznej czyli bezpieczeństwa energetycznego, dekarbonizacji gospodarki, efektywności energetycznej, zintegrowanego rynku energii oraz innowacyjności. Oczywiście dokumenty te powstają w sytuacji równoczesnych prac w UE nad tzw. pakietem zimowym. Niemniej jednak zdefiniowany w połowie grudnia 2017 r. kierunek w jakim zmierzać będzie sektor energetyczny w Unii Europejskiej pozwala zintensyfikować prace nad krajową strategią energetyczną.

Nakreślenie scenariusza przejścia polskiej gospodarki do gospodarki niskoemisyjnej opartej na nowoczesnej energetyce jest dziś już oczywistą koniecznością. Równocześnie plan ten będzie determinować konieczne działania inwestycyjne, które muszą być realizowane w sposób ciągły i harmonijny – tak, aby zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjność gospodarki.

Ochrona atmosfery

Istotnym priorytetem o charakterze długofalowym są wszelkie działania w obszarze walki z tzw. niską emisją. Wieloletnie zaniedbania w tym temacie uwidocznione chociażby w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 lutego 2018r., który stwierdził, że Polska w latach 2007-2015 nie ustanowiła skutecznego systemu ochrony swoich obywateli przed zanieczyszczonym powietrzem sprawiają, że przyjęcie na początku marca projektu nowelizacji ustawy regulującej kwestie obrotu paliwami stałymi oraz rozporządzenia w sprawie jakości paliw stałych to dopiero pierwszy krok w rzeczywistej, a nie deklaratywnej, realizacji programu Czyste Powietrze przyjętego przez Radę Ministrów w pierwszej połowie 2017 r. Walka ze smogiem to dziś już problem o wymiarze nie tylko środowiskowym, ale przede wszystkim cywilizacyjnym, społecznym i ekonomicznym – szacuje się, że z powodu smogu rocznie w Polsce umiera prawie 50 tys. osób, a łącznie wszystkie koszty zanieczyszczonego powietrza w Polsce wynoszą 26 mld euro, czyli aż 6 proc. naszego PKB. Te liczby trudno zignorować.

Finanse

PROF. STANISŁAW GOMUŁKA, minister finansów Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Priorytetem nr 1 powinno być utrzymanie nadwyżki sektora finansów publicznych przez cały rok, nie tylko przez pierwsze dwa miesiące.

Jeśli w sytuacji recesji, czy niskiego tempa wzrostu gospodarczego, deficyt sektora ma zgodnie ze strategią finansową UE i polskiego rządu nie przekroczyć 3% PKB, to przy obecnym wyjątkowo wysokim tempie około 5% rocznie, powinniśmy mieć nadwyżkę. Tego polskie społeczeństwo może nie być świadome. Tymczasem budżet na rok bieżący przewiduje deficyt w wysokości ponad 2% PKB Dane MF za pierwsze dwa miesiące pokazują silny wzrost dochodów z podatku CIT, o 17,2% rok do roku (r/r) oraz wzrost z podatku PIT o 13,4%. Ponadto, dobra sytuacja na rynku pracy przełożyła się na zmniejszenie dotacji do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w tych dwóch miesiącach o aż 5,2 mld zł. Apeluję do Pani minister finansów i pana premiera o zwrócenie uwagi społeczeństwa już teraz na nadzwyczajne okoliczności, przemawiające za potrzebą rewizji w dół ustawowego limitu dla deficytu sektora finansów publicznych w 2018 roku o około 40-50 mld zł.

2. W związku z silnie rosnącą presją na wzrost wydatków publicznych na ochronę zdrowia, priorytetem nr 2 powinno być utrzymanie obecnego teraz rozdziału między Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) a budżetem centralnym.

Wzrost wydatków na zdrowie wymaga teraz i wymagałby nadal podniesienia składki podatników na NFZ.