Gospodarka Niemiec podupada. Recesja już blisko?

Przeczytaj także: Gospodarka Niemiec: stagnacja i spadek wzrostu PKB nawet o 50%?

Już od dobrych kilku miesięcy gospodarka Niemiec wyraźnie niedomaga. W trzecim kwartale 2018 r. mieliśmy spadek PKB na poziomie 0,2 proc. k/k i słabiutki rozwój na poziomie 1,2 proc. r/r. Niemiecki bank centralny (Bundesbank) tłumaczył ten fakt głównie kwestiami regulacyjnymi w przemyśle motoryzacyjnym, co czasowo wstrzymywało produkcję w tym sektorze.

Niestety, wiele wskazuje na to, że problemy naszego zachodniego sąsiada nie są przejściowe i ograniczone tylko do nowych norm spalin. Mimo że gospodarka Niemiec jest jedną z najlepiej zarządzanych na świecie, kłopotów może być znacznie więcej, niż wcześniej sądzono.

Załamanie produkcji. Najgorzej od wielkiej recesji

Dramatem można określić dane o produkcji przemysłowej za listopad, które zostały opublikowane 8 stycznia. Spadła ona o 4,7 proc. r/r, czyli najbardziej od końca 2009 r. Czasami bywa, że tak silne, nagłe spadki są spowodowane czynnikami jednorazowymi, sezonowymi zaburzeniami (pogoda, liczba dni roboczych) czy wyraźnie ujemnym wkładem np. sektora energetycznego. Tym razem fatalnych danych nie da się jednak usprawiedliwić żadnymi nadzwyczajnymi wydarzeniami. Dlaczego?

Przede wszystkim negatywny trend jest widoczny już od dobrych kilku miesięcy. Jeszcze na przełomie lat 2017 i 2018 produkcja rosła w tempie ok. 6 proc. r/r. Jednak już od połowy ub.r. wahała się ona już blisko granicy 0. Teraz negatywny trend po prostu wyraźnie przyspieszył.

Nadchodzące problemy produkcji przemysłowej już od czerwca ub.r. sugerowały ujemne w relacji rok do roku zamówienia w przetwórstwie przemysłowym. Ich 5-miesięczna średnia r/r jest na poziomie minus 2,5 proc. po pięciu z rzędu ujemnych odczytach (w listopadzie było to minus 4,6 proc.).

Martwić może także fakt, że spowolnienie produkcji dotyczy wszystkich kluczowych komponentów. Ujemna dynamika dotyczyła zarówno sektora wydobywczego, budowlanego czy wytwarzania energii, jak i najważniejszego komponentu, czyli przetwórstwa przemysłowego (spadek o 4,8 proc. r/r). Również w podziale na dobra konsumpcyjne i inwestycyjne widać wyłącznie negatywne odczyty.

Słabość z drugiej połowy roku w niemieckim przemyśle potwierdza także fakt, że indeks produkcji (wyrównany sezonowo oraz o liczbę dni roboczych) jest obecnie na poziomie z początku 2017 r. Oznacza to, że półtora roku silnego wzrostu (początek 2017 – połowa 2018) zostało utracone zaledwie w 5 miesięcy (lipiec-listopad 2018).

Prognozy Bundesbanku. Śmiech przez łzy

Jamie Murray, szef europejskich ekonomistów Bloomberg Economics, w dzisiejszym komentarzu do danych z Niemiec sugerował, że spadek produkcji w przemysłowej w całym czwartym kwartale może spowodować obniżenie się PKB w ostatnim kwartale ub.r. na poziomie 0,3 proc. k/k. Oznaczałoby to, że gospodarka Niemiec zaliczyłaby techniczną recesję (dwa kwartały z rzędu spadku PKB).

Wydaje się jednak, że ta prognoza może być zbyt pesymistyczna, zwłaszcza że sprzedaż detaliczna w Niemczech jeszcze rośnie. Nie zmienia to jednak faktu, że rok 2018 (zwłaszcza jego druga połowa) był fatalny dla największej gospodarki strefy euro.

Porażką można nazwać także prognozy Budnesbanku z połowy grudnia ub.r. Już w czasie publikacji wydawały się one nierealne. Niemiecki bank centralny szacował trzy tygodnie temu wzrost na poziomie 1,5 proc. w 2018 r. Teraz nawet połowa tej wartości (0,7-0,8 proc.) będzie sukcesem, co oznacza, że zeszły rok był najgorszym dla Niemiec od kryzysu zadłużeniowego strefy euro. Wcześniej oczekiwano natomiast, że ubiegły rok może być jednym z najlepszych w minionej dekadzie (projekcje KE z zimy 2018 r. zakładały wzrost dla Niemiec na 2,3 proc. w ub.r.).

Złe informacje dla Polski

Pomijając kwestie związane z przemysłem motoryzacyjnym, dane z Niemiec pokazują również, że wojna handlowa na linii USA-Chiny negatywnie przekłada się na nastroje przedsiębiorstw i redukuje ich zapotrzebowanie na dobra inwestycyjne zarówno globalnie, jak i w Europie.

Źle na kondycję strefy euro wpływają także wydarzenia we Włoszech, gdzie wielomiesięczna batalia z Komisją Europejską i szkodliwe pomysły na walkę z 20-letnią stagnacją gospodarczą niszczą i tak już niedoskonałe narzędzia KE do egzekucji podstawowych zasad fiskalnych Wspólnoty. Negatywnie wpłynęły również protesty we Francji i nieodpowiednia reakcja władz w Paryżu. Na to nakłada się brexit, który zwiększa ryzyka nie tylko dla Wielkiej Brytanii, ale również dla Unii Europejskiej.

Wszystkie te informacje sugerują, że perspektywy dla polskiej gospodarki znacznie się pogarszają ze względu na jej powiązania z Niemcami i całą strefą euro. Jak bardzo? Trudno w tym momencie powiedzieć, gdyż dzięki wysokiej konsumpcji i inwestycjom współfinansowanym z unijnych środków podstawowe wskaźniki mogą być stosunkowo długo silne. Rośnie jednak ryzyko, że po świetnym 2018 r. koniunktura w obecnym roku, a zwłaszcza w jego drugiej połowie, będzie znacznie słabsza, niż pokazuje to większość prognoz.

Marcin Lipka, główny analityk