Gospodarka Unii Europejskiej powraca na ścieżkę wzrostu

Przeczytaj także: Komisja Europejska: na cud w gospodarce UE i strefy euro nie ma co liczyć

Gospodarka powraca na ścieżkę wzrostu, w miarę jak rośnie liczba wykonanych szczepień i rozluźniane są obostrzenia

Pandemia COVID-19, z którą świat zmaga się od ponad roku, miała negatywny wpływ na gospodarkę. W ubiegłym roku gospodarka UE skurczyła się o 6,1 proc., a gospodarka strefy euro – o 6,6 proc. Co gorsza niektóre sektory nadal ponoszą straty, w związku z ograniczeniami w ich działalności.

Ożywienie gospodarcze w Europie, które rozpoczęło się latem ubiegłego roku, zatrzymało się w czwartym kwartale 2020 r. i w pierwszym kwartale 2021 r. z powodu wprowadzenia nowych środków w zakresie zdrowia publicznego, mających ograniczyć wzrost liczby przypadków COVID-19.

Tempo ożywienia powinno obecnie wzrosnąć wraz z coraz większą liczbą osób zaszczepionych przeciwko COVID-19 i luzowaniem obostrzeń. Odbicie to będzie napędzane spożyciem prywatnym, inwestycjami i rosnącym popytem na eksport z UE ze strony umacniającej się gospodarki światowej.

W 2022 r. inwestycje publiczne mierzone jako odsetek PKB mają osiągnąć najwyższy poziom od ponad dziesięciu lat. Motorem tego wzrostu będzie Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – będący kluczowym elementem inicjatywy NextGenerationEU.

Inflacja

Na początku tego roku inflacja gwałtownie wzrosła ze względu na wzrost cen energii oraz szereg czynników technicznych o charakterze tymczasowym, takich jak roczna korekta wag przypisanych towarom i usługom w koszyku konsumpcyjnym stosowanym do obliczania inflacji. Zauważalny skutek miało również wycofanie obniżki VAT i wprowadzenie podatku od emisji dwutlenku węgla w Niemczech.

W ciągu tego roku inflacja będzie podlegała znacznym wahaniom, gdyż zakładane ceny energii i zmiany stawek VAT generują widoczne zmiany w poziomie cen w porównaniu z tym samym okresem poprzedniego roku.

Przewiduje się, że inflacja w Unii wyniesie 1,9 proc. w 2021 r. i 1,5 proc. w 2022 r. Dla strefy euro prognoza ta przewiduje inflację na poziomie 1,7 proc. w 2021 r. oraz 1,3 proc. w 2022 r.

Sytuacja na rynku pracy powoli się poprawia

Po początkowych trudnościach spowodowanych pandemią powoli poprawiają się także warunki panujące na rynku pracy. Zatrudnienie wzrosło w drugiej połowie 2020 r., a stopy bezrobocia spadły po osiągnięciu szczytowego poziomu w większości państw członkowskich.

Publiczne systemy wsparcia, m.in. te, które zasiliła Unia za pośrednictwem SURE, zapobiegły dramatycznemu wzrostowi stóp bezrobocia. Potrzeba jednak czasu, aby sytuacja na rynku pracy całkowicie się unormowała – przedsiębiorstwa nadal mają margines pozwalający na wydłużenie czasu pracy obecnych pracowników, zanim konieczne będzie zatrudnienie nowych osób.

Przewiduje się, że stopa bezrobocia w UE wyniesie 7,6 proc. w 2021 r. i 7 proc. w 2022 r. W strefie euro natomiast wyniesie ona 8,4 proc. w 2021 r. i 7,8 proc. w 2022 r. Wskaźniki te są nadal wyższe niż przed kryzysem.

Dług publiczny osiągnie poziom szczytowy w 2021 r.

Wsparcie publiczne dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw odegrało ważną rolę w łagodzeniu skutków pandemii dla gospodarki, ale doprowadziło do wzrostu zadłużenia państw członkowskich.

Łączny deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrośnie w tym roku o około pół punktu procentowego – do 7,5 proc. PKB w UE, zaś w strefie euro – o około trzy czwarte punktu procentowego, do 8 proc. PKB. Przewiduje się, że w 2021 r. deficyt we wszystkich państwach członkowskich, z wyjątkiem Danii i Luksemburga, wyniesie ponad 3 proc. PKB.

Do 2022 r. łączny deficyt budżetowy ma jednak zmniejszyć się o połowę – do poziomu nieco poniżej 4 proc., tak w UE, jak i w strefie euro. Przewidywane jest także znaczne zmniejszenie liczby państw członkowskich, w których deficyt przekracza 3 proc. PKB.

Relacja długu publicznego do PKB w UE osiągnie w tym roku najwyższy poziom (94 proc.), a następnie nieznacznie spadnie – do 93 proc. w 2022 r. Zgodnie z prognozą wskaźnik zadłużenia w strefie euro będzie kształtował się podobnie: w tym roku wzrośnie do 102 proc., a następnie nieznacznie spadnie do 101 proc. w 2022 r.

Ryzyko towarzyszące perspektywom gospodarczym jest nadal wysokie, ale zostało już w dużej mierze zrównoważone

Ryzyko związane z perspektywami gospodarczymi jest wysokie i takie pozostanie tak długo, jak długo pandemia COVID-19 będzie wywierać wpływ na gospodarkę.

Zmiany w zakresie sytuacji epidemiologicznej, a także wydajność i skuteczność programów szczepień mogą okazać się lepsze lub gorsze, niż zakładano w centralnym scenariuszu obecnej prognozy.

Możliwe jest zarówno niedoszacowanie skłonności gospodarstw domowych do konsumpcji, jak również niedoszacowanie gotowości konsumentów do utrzymania wysokiego poziomu oszczędności ostrożnościowych.

Kolejny czynnik związany jest ze wsparciem rządowym – gdyby zostało ono wycofane przedwcześnie, mogłoby to zagrozić ożywieniu gospodarczemu. Z drugiej strony zbyt późne wycofanie środków wsparcia może doprowadzić do zakłóceń na rynku i powstawania barier utrudniających opuszczenie rynku przez nierentowne przedsiębiorstwa.

Wpływ trudnej sytuacji przedsiębiorstw na rynek pracy i sektor finansowy może okazać się większy, niż przewidywano.

Równocześnie silny wzrost gospodarczy w skali globalnej, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, może mieć korzystniejszy wpływ na gospodarkę europejską, niż oczekiwano. Silniejszy wzrost w USA może jednak zwiększyć rentowność amerykańskich obligacji skarbowych, co z kolei mogłoby wywołać nieuporządkowane korekty na rynkach finansowych, które w szczególności dotknęłyby gospodarki rynków wschodzących, charakteryzujące się wysokim poziomem zadłużenia w walutach obcych.