Bezpośrednie inwestycje zagraniczne: 60% firm planuje ekspansję

Przeczytaj także: Na bezpośrednie inwestycje zagraniczne decyduje się tylko co 10. eksporter

To już trzecia edycja raportu. W tegorocznej prezentujemy najciekawsze kierunki z uwzględnieniem wpływu pandemii COVID-19 na atrakcyjność poszczególnych krajów. W tegorocznym rankingu najbardziej obiecujących kierunków dla polskich przedsiębiorstw uwzględniamy "czynnik pandemiczny", którego celem jest premiowanie krajów, które relatywnie lepiej poradziły sobie ze skutkami COVID-19 w zakresie napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

Dokonaliśmy również korekty związanej z agresją Rosji na Ukrainę. Pięć pierwszych miejsc w podstawowym rankingu najbardziej obiecujących kierunków dla polskich BIZ zajmują Indie, Finlandia, Estonia, Izrael i Chile. Są to szybko rosnące rynki, podejmujące wiele reform w celu podniesienia swojej atrakcyjności biznesowej dla zagranicznych inwestorów.

Konsekwencje gospodarcze pandemii czy agresja Rosji na Ukrainę wymuszają na przedsiębiorcach nie tylko konieczność umiejętnego zarządzania ryzykiem, ale również podjęcia strategicznych decyzji.

Jak pokazują dane z naszego raportu, okazuje się, że po początkowym spadku odbicie w inwestycjach zagranicznych nastąpiło szybciej niż po kryzysie w 2008 roku. Przyczyną może być fakt, że realizowane są przedsięwzięcia, które były zaplanowane na początkowe miesiące pandemii. Inwestorzy wstrzymali się z decyzjami, ponieważ początek pandemii cechował się wysoką niepewnością, która malała wraz z poznawaniem mechanizmu działania wirusa i jego wpływu na gospodarkę.

Ponad 60% polskich inwestorów planuje dalszą ekspansję za granicą. Nasze badanie pokazuje, że im więcej doświadczenia na zagranicznych rynkach, tym większa otwartość biznesu na korzyści związane z internacjonalizacją – dywersyfikację i ograniczenie ryzyka, zabezpieczenie łańcuchów dostaw czy obniżenie kosztów operacyjnych. Bardzo mnie cieszy, że odbicie w inwestycjach zagranicznych po COVID-19 nastąpiło szybciej niż po kryzysie z 2008 roku. Ten trend należy wzmacniać poprzez wsparcie obecnych i potencjalnych inwestorów instrumentami finansowymi, wiedzą i narzędziami cyfrowymi, które coraz bardziej decydują o przewadze konkurencyjnej na międzynarodowych rynkach - mówi Agnieszka Gajewska, partnerka PwC Polska i globalna liderka Government & Public Services PwC.

W 2021 roku polskie BIZ rosły szybciej niż przed pandemią. Polska przyciągała inwestycje zagraniczne na dużą skalę, ale była też źródłem rosnących inwestycji wychodzących. Z danych bilansu płatniczego wynika, że w pierwszych trzech kwartałach 2021 roku BIZ z Polski były o ponad 90% wyższe niż średnia dla analogicznych okresów z lat 2015-2019. Największy wzrost w wartościach bezwzględnych odnotowały inwestycje zagraniczne do Wielkiej Brytanii.

Pytane o plany dalszej ekspansji, przedsiębiorstwa w większości nie planują dalszej ekspansji zagranicznej w perspektywie kolejnych 3 lat lub nie mają skonkretyzowanych planów w tym zakresie – wśród ogółu ankietowanych takiej odpowiedzi udzieliło ponad 60% badanych. Z drugiej strony, warto zauważyć, że odpowiedzi różnią się pomiędzy grupami – wśród przedsiębiorstw już obecnych za granicą w sumie prawie 60% wyraziło plany dalszej ekspansji – 45,5% w formie nowych inwestycji, a 13,8% w formie fuzji lub przejęcia.

Odwrotnie wygląda sytuacja w grupie przedsiębiorstw nieinwestujących za granicą – zdecydowana większość – 80,3% nie ma sprecyzowanych planów w tym zakresie. Pokazuje to, że firmy, które już poznały specyfikę działalności za granicą widzą, jakie przynosi ona korzyści i że jest to opłacalne. Plany ekspansji zagranicznej polskich przedsiębiorstw dotyczą głównie Europy. Istnieje jednak różnica w odpowiedziach w zależności od wielkości przedsiębiorstwa – w średnich firmach jako kierunek dla inwestycji zagranicznych zdecydowanie dominuje Europa Środkowo-Wschodnia, natomiast wśród dużych przedsiębiorstw jest to rozłożone dużo bardziej równomiernie pomiędzy Europę, Azję Centralną oraz Amerykę Północną.

Największym zagrożeniem mogącym wpływać na zmianę strategii ekspansji polskich przedsiębiorstw są zakłócenia w łańcuchach dostaw oraz pandemia COVID-19. Na trzecim miejscu znajdują się rosnące koszty energii i paliw, co pokazuje, że przedsiębiorstwa obawiają się także wzrostu kosztów surowców niezbędnych do funkcjonowania. Wśród przedsiębiorstw inwestujących za granicą, do najczęściej wskazywanych przez respondentów zagrożeń, które przyczyniły lub przyczyniłyby się do zmiany strategii należą zakłócenia w łańcuchach dostaw, pandemia COVID-19, rosnące koszty energii i paliw oraz wysoka inflacja wskazywane odpowiednio przez 81,7, 72,5 i 65,8% respondentów.

Co ciekawe, wymienione zagrożenia mają relatywnie małe znaczenie dla przedsiębiorstw nieinwestujących za granicą – nie więcej niż 15% respondentów z tej grupy wskazało je jako ważne.

Na naszych oczach tworzy się nowy krajobraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Pandemia nadała nowego tempa trendom związanym z cyfryzacją i automatyzacją, wykorzystaniem nowych technologii, handlem elektronicznym, dywersyfikacją łańcuchów dostaw oraz zrównoważonym inwestowaniem. Efekty tego przyspieszenia widoczne są również w nowym podejściu do inwestycji zagranicznych, gdyż wpływają m.in. na wybór lokalizacji, charakter inwestycji i ich skalę. Pandemia z pewnością jednak długoterminowo nie zmniejszyła apetytu inwestorów na międzynarodowe projekty. Wręcz przeciwnie - zainteresowanie polskich przedsiębiorstw ekspansją kapitałową na rynkach zagranicznych jest wysokie i przewyższa poziomy notowane przed 2020 r. To znak, że w globalnych zmianach potrafimy dostrzec i – co najważniejsze – skutecznie wykorzystać nowe szanse i możliwości rozwoju biznesu. I chociaż dziś wszyscy funkcjonujemy w bardzo dynamicznym otoczeniu – tak gospodarczym, jak i geopolitycznym – jestem przekonana, że znajdziemy przestrzeń, by rozwijać inwestycje zagraniczne” - mówi Ewa Małyszko, prezes zarządu PFR TFI.

Polskie przedsiębiorstwa zapytane o główne trendy mogące w przyszłości wpływać na działalność gospodarczą firmy wymieniły po pierwsze dywersyfikację dostawców i zabezpieczenie łańcuchów dostaw – 78,8%, zrównoważenie działalności – 66,7% oraz procedury screeningu BIZ – 65,8%. Jako istotne trendy trendy wymieniano także transformację cyfrową i energetyczną.

Adnotacja

Z uwagi na rozpoczętą pod koniec lutego 2022 roku agresję Rosji w Ukrainie, sytuacja polityczna w regionie Europy Środkowo-Wschodniej uległa destabilizacji. Obecna wojna obejmuje znaczną część kraju wraz z kluczowymi ośrodkami gospodarczymi, wyniszczając potencjał inwestycyjny. Rodzi to konsekwencje nie tylko dla potencjalnych inwestycji w Ukrainie, ale także w krajach sąsiadujących, które mogą być narażone na negatywne skutki działań zbrojnych Rosji – m.in. z uwagi na zakłócenia związane z bezpieczeństwem energetycznym, relacjami handlowymi i potencjalnym wpływem na wskaźniki makroekonomicznymi (np. wzrost inflacji). Taka jest krótkoterminowa percepcja ekonomistów i analityków, którą zdecydowaliśmy się wziąć pod uwagę. Z tego względu w tegorocznym rankingu podjęto decyzję o usunięciu z rankingu atrakcyjnych kierunków dla polskich inwestycji zagranicznych Ukrainy i Białorusi, a także obniżeniu pozycji państw Europy Środkowo-Wschodniej o dwie pozycje z uwagi na ryzyko geopolityczne związane z inwestycjami w tym regionie.