Zakupy: zachowania konsumentów ekologiczne czy ekonomiczne?

Przeczytaj także: Zrównoważony rozwój a zachowania konsumentów

Polacy coraz częściej decydują się na zmiany w swoich zwyczajach zakupowych. Ich postanowienia dotyczą najczęściej zakupu mniejszej ilości nowych ubrań (41%), dokonywania zakupów w bardziej przemyślany sposób (34%), przygotowywania posiłków w taki sposób, aby zużywać mniej energii (26%), robienia przeglądu zapasów (25%) oraz odłożenia zakupu nowych sprzętów RTV/AGD na później (22%).

W sklepach pojawiają się już promocje związane z Black Friday, Black Week, a nawet Black Month. Wyniki pokazują, że mamy do czynienia z dwiema przeciwstawnymi tendencjami. Z jednej strony Polacy starają się odchodzić od postaw kojarzonych z konsumpcjonizmem poprzez ograniczanie zakupu nowego sprzętu czy ubrań. Podejście to jest szczególnie widoczne wśród kobiet (47%), które częściej niż mężczyźni (33%) planują rezygnować z zakupów odzieżowych oraz wśród osób najstarszych (54%) - im starsi badani, tym mniejsza skłonność do nabywania nowych ubrań.

Z drugiej strony obserwujemy, że ponad 40% Polaków zamierza częściej „polować” na promocje, obniżki i oferty specjalne. Postawą tą wykazują się przede wszystkim te grupy badanych, które deklarują ograniczenie zakupów, a więc kobiety (47%) i osoby najstarsze (47%). Skłonność do rezygnacji z zakupu nowych rzeczy przy jednoczesnym poszukiwaniu produktów w niższych cenach może mieć swoje podstawy w obecnej sytuacji ekonomicznej i potrzebie zadbania o domowy budżet.

Wszystkie planowane przez Polaków zmiany zachowań mają przede wszystkim podłoże ekonomiczne oraz ekologiczne lub wyłącznie ekonomiczne. Czynnik finansowy odgrywa kluczową rolę w przypadku decyzji zakupowych związanych z większymi wydatkami: odkładanie na później zakupu nowego sprzętu RTV/AGD czy rezygnacja z dłuższych wakacji/podróżowania. Jedyną deklarowaną zmianą w zachowaniu z mocniejszym akcentem ekologicznym jest częstszy wybór połączeń naziemnych niż lotniczych.

Polacy przypuszczają, że motywacje ekonomiczne są powszechne i nie dotyczą tylko ich indywidualnych wyborów. Wskazują, że za proekologiczną postawą ich pracodawców stoją przede wszystkim oszczędności (46%). Oznacza to, że w obecnej sytuacji gospodarczej ekologia ustępuje ekonomii i jeżeli chcemy wyrobić w społeczeństwie nawyki pro-ekologiczne, to głównie przez argumenty ekonomiczne (np. oszczędzanie).

Kształtowanie w społeczeństwie aktywnego podejścia do ekologii nadal powinno wiązać się z aspektami ekonomicznymi, które stanowią istotną część codziennego życia Polaków. Należy pamiętać, że w obecnych czasach sam aspekt ekologiczny nie jest wystarczający, zatem jeśli już używamy komunikatów ekologicznych pamiętajmy również o wskazaniu opłacalności tych zachowań. Taka komunikacja powinna zawierać elementy pragmatyczne, pozwalające efektywnie dotrzeć do grupy odbiorców, którym bliskie są idee prośrodowiskowe - komentuje Adrian Wróblewski, dyrektor ds. badań w SW Research.

Nota metodologiczna:
Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie mieszkańców Polski. Próba badawcza została dobrana w sposób warstwowo-losowy, tak aby zapewnić zróżnicowanie respondentów pod względem podstawowych cech demograficznych (płeć, wiek, miejsce zamieszkania, wykształcenie). Łącznie zebrano 1583 wywiady. Badanie zostało realizowane w dniach 13.10-19.10.2022 r. przez agencję SW Research metodą wywiadów online (CAWI) na panelu internetowym SW Panel.