Prawa konsumenckie powinny być elementem edukacji w szkole

Przeczytaj także: Dzień Konsumenta 2023. Czy zwrot towaru zawsze jest możliwy?

Jak pokazują wyniki Barometru Providenta, Polacy chcą edukacji konsumenckiej w szkołach i coraz częściej dostrzegają rolę, jaką znajomość praw odgrywa w ich życiu codziennym – mówi Karolina Łuczak, Rzeczniczka Prasowa Provident Polska. – Zdaniem zdecydowanej większości Polaków, prawa konsumenckie powinny być elementem edukacji w szkole ponadpodstawowej. Z tym twierdzeniem w sposób zdecydowany zgadza się 37,5 proc. badanych, a 3 proc. jest stanowczo na „nie”. W przypadku szkół podstawowych za edukacją konsumencką opowiadamy się z mniejszą pewnością – 68,9 proc. osób uważa, że należy wprowadzić ją już na tym etapie nauczania. Odsetek osób, które chcą jej wprowadzenia w przypadku obu etapów edukacji utrzymuje się na podobnym poziomie co rok wcześniej – dodaje.

Największymi zwolennikami tego rozwiązania są ankietowani w wieku od 55 do 64 lat (75,1 proc.), najmniejszymi – badani z grupy 25-34 lat (62,1 proc.).

Zbyt często udostępniamy dane osobowe

Polacy nie zawsze wystarczająco dbają o swoje dane. Według cyklicznego Barometru Providenta, 78,4 proc. badanych udostępnia dane osobowe w celu uzyskania zniżki na zakupy – przy czym 36,6 proc. robi to tylko czasami, a 13,4 proc. często. Z kolei 21,6 proc. nigdy nie dzieli się swoimi danymi osobowych w celu uzyskania zniżki – to o 4,8 pp. więcej niż w 2024 roku. Im starsza jest grupa respondentów, tym rzadziej podają oni swoje dane w zamian za obniżkę ceny – wśród osób 65+ aż 35 proc. nie robi tego nigdy, podczas gdy w grupie 25-34 lat zadeklarowało tak 8,8 proc. badanych.

Jedynie 15 proc. badanych deklaruje, że nigdy nie akceptuje regulaminów sklepów internetowych czy zasad przetwarzania danych osobowych bez ich wcześniejszego przeczytania. Co czwarta osoba decyduje się na to często, a 36,2 proc. czasami. Takie zachowanie dominuje wśród najmłodszych respondentów: niemal 50 proc. z nich przyznaje, że często zdarza im się kliknąć przycisk „akceptuj” bez czytania dokumentów – zauważa Karolina Łuczak, Rzeczniczka Prasowa Provident Polska.

Kierujemy się ceną i jakością produktu

Jakimi kryteriami kierujmy się podczas zakupów stacjonarnych oraz online? Na to pytanie także odpowiadają wyniki cyklicznego Barometru Providenta, przygotowanego z okazji Światowego Dnia Konsumenta. W obu przypadkach polscy konsumenci największą uwagę zwracają na cenę oraz jakość produktu. Jeśli chodzi o zakupy stacjonarne, 66 proc. wskazało cenę, a 65,1 proc. – jakość. Co ciekawe, w ubiegłym roku to jakość zdobyła więcej głosów – 70,7 proc., podczas gdy cenę jako kluczowe kryterium wymieniało 69,8 proc. osób. Ponadto, co trzecia osoba zwraca szczególną uwagę na promocje i rabaty, a co piąta sprawdza przed zakupem opinie w internecie. Warunki zwrotu są istotne już dla niecałych 15 proc. respondentów, podczas gdy w 2024 r. było to około 12 proc. Większe znaczenie podczas zakupów stacjonarnych w tym roku ma dla nas także kraj producenta (11,3 proc. wobec 10,4 proc. w 2024 r.), a mniejsze możliwość rozłożenia zakupu na raty (7,3 proc. wobec 9,6 proc. w 2024 r.).

Podczas zakupów w internecie również kierujemy się przede wszystkim ceną – w 57,6 proc. oraz w 46,5 proc. – jakością. Podobnie jak w przypadku zakupów stacjonarnych, zamawiając produkty online także odnotowujemy rosnące znaczenie ceny – w tegorocznej edycji badania jest ona dla nas o 4,2 pp. ważniejsza niż w 2024 r. – stwierdza Karolina Łuczak. – Niecałe 30 proc. Polaków zwraca szczególną uwagę na koszty dostawy, a niemal co czwarta na promocje i rabaty (24,4 proc.) oraz na opinie w internecie (24,3 proc.), którymi sugerujemy się o 4,3 pp. częściej niż w zeszłym roku. Dodatkowo, co szósty ankietowany podczas zakupów online patrzy na dostępne formy płatności, a 15 proc. na warunki zwrotu – mówi Karolina Łuczak, Rzeczniczka Prasowa Provident Polska.

Coraz częściej korzystamy też z informacji o najniższej cenie w ciągu ostatnich 30 dni – ma ona znaczenie dla 6,7 proc. badanych, o 2,4 pp. więcej niż w ubiegłym roku, gdy odsetek ten wyniósł 4,3 proc.

Przyczyna zwrotu? Wadliwy produkt

Jak wynika z najnowszego Barometru Providenta, w niemal 39 proc. przypadków o zwrocie produktu zakupionego online lub stacjonarnie decyduje uszkodzenie bądź wada – to nieznacznie rzadziej niż w 2024 r., kiedy tę przyczynę podawało 43 proc. badanych. Spora grupa osób – 38,1 proc. – oddaje produkty do sklepu ze względu na zły rozmiar, a 27 proc. na ich niezgodność z oczekiwaniami, zwłaszcza niską jakość. Co szósty ankietowany podczas dokonywania zwrotu zgłaszał otrzymanie innego produktu niż zamówiony (wobec 22,7 proc. w 2024 r.).

Warto dodać, że 24,3 proc. ankietowanych w ogóle nie dokonuje zwrotów zakupionych przez siebie produktów. Z tego prawa rezygnuje 38,1 proc. seniorów 65+ i tylko 1 na 10 osób w wieku od 25 do 34 lat. Częściej są to także kobiety (28,1 proc. wobec 20,2 proc. mężczyzn).

Rezygnacja z reklamacji nie jest związana z brakiem znajomości praw konsumenckich

Niemal co trzeci badany (30,3 proc.) rzadko rezygnuje z próby uzyskania reklamacji bądź rękojmi z powodu braku znajomości praw konsumenckich, a 40 proc. z nich nigdy tego nie robi. Dodatkowo, 57 proc. badanych (o 4 pp. więcej niż w ubiegłym roku) odpowiedziało, że nigdy nie zrezygnowało z zakupu w przypadku braku opcji płatności odroczonej. Zaledwie 6,3 proc. respondentów stwierdziło, że często rezygnuje z zakupienia produktu z takiego powodu.

O badaniu:
Barometr Providenta to cykliczne badanie Polaków, które pozwala na lepsze rozumienie zachowań i decyzji finansowych konsumentów. Badanie zostało zrealizowane przez Danae sp. z o.o. metodą CAWI na próbie N=1000 dorosłych Polaków, w lutym 2025 r.