Rehabilitacja zawodowa: co finansują powiaty?

Przeczytaj także: Aktywność zawodowa niepełnosprawnych wg Lewiatana

Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych na przełomie lipca i sierpnia skierowała do Starostów i Prezydentów Miast zapytanie o sposób zaplanowania i wydatkowania środków na rehabilitację zawodową i społeczną. Pytanie zaadresowane zostało do 379. powiatów ziemskich i grodzkich. POPON prosił o wskazanie wysokości zaplanowanych na 2009 rok środków oraz środków jeszcze dostępnych, które przewidziane są na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na poszczególne cele:

• zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy – art.26 ust.1 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy – art.26d ww. Ustawy,
• zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy – art.26e ww. Ustawy,
• zwrot kosztów szkoleń organizowanych przez pracodawców – art.41 ww. Ustawy.

Organizacja prosiła również o wskazanie jednostki organizacyjnej lub instytucji podległej, która odpowiada za dystrybucję środków wśród pracodawców, którzy zatrudnią osoby niepełnosprawne oraz danych kontaktowych do tych instytucji, które ułatwią pracodawcom bezpośredni kontakt z jednostkami udzielającymi pomocy.

Na pytania zadane przez Organizację odpowiedziało 311 powiatów, w tym 53 grodzkie oraz 258 ziemskich. Odnotowanych zostało 25 powiatów, które nie przekazały żadnych środków na rehabilitację zawodową. Udzielane odpowiedzi zawierały również uwagi wyjaśniające sposób dzielenia środków oraz stanu wykorzystania ich przez pracodawców.

Sposób udzielania pomocy pracodawcom

Udzielaniem pracodawcom wsparcia na zatrudnianie osób niepełnosprawnych na podstawie przepisów Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w 216. przypadkach zajmowały się Powiatowe Urzędy Pracy. Wsparcia w zakresie pomocy, którą omawia raport, w 35. przypadkach udzielały Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, zaś w 60. przypadkach Rady Powiatów lub Miast powierzały środki wewnętrznym jednostkom urzędów powiatowych lub urzędów miast. Taki sposób dystrybucji środków wybierały najczęściej powiaty grodzkie.

Podział środków
Jedynie w 18. powiatach pracodawcy mieli szansę ubiegać się o środki na zwrot kosztów poniesionych w związku z przystosowaniem miejsc pracy (art. 26 ust.1 Ustawy). Mimo, że przepisy umożliwiające korzystanie z tych środków przyjęte zostały dopiero w czerwcu bieżącego roku, to do końca lipca 2009 r. w 7. powiatach zostały one wykorzystane w całości lub przeważającej części. Łączna wartość środków, jakie powiaty założyły na ten cel w bieżącym roku wynosiła 610 tyś. zł, z czego 293 tyś. zł były jeszcze dostępne w miesiącu sierpniu.

Podkreślenia wymaga fakt, że aż 293 powiaty z 311. (które udzieliły POPON odpowiedzi) nie przeznaczyły na ten cel żadnych środków. Urzędnicy, jako główną przyczynę takiego stanu rzeczy, podawali brak aktu wykonawczego regulującego przyznawanie tej pomocy. Został on przyjęty dopiero 30 czerwca 2009 roku. Tłumacząc przyczyny braku planów co do tych środków, przytaczano doświadczenia z minionych lat, w których (mimo promocji zadania) pieniądze na ten cel pozostawały niewykorzystane.

Z badania wynika, że najlepiej przedstawia się planowanie i wykorzystanie środków na zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy (art. 26e Ustawy). Spośród powiatów, które udzieliły informacji, jedynie 18 nie przewidziało środków na ten cel. Pozostałe na ww. cel łącznie zaplanowały kwotę 33.633.860 zł. Tę kwotę do końca lipca wykorzystano w części odpowiadającej wartości 25.801.000 zł. Zadanie to jest chętnie realizowane przez samorząd i cieszy się dużym zainteresowaniem pracodawców. POPON uzyskał informację, że na koniec lipca 2009 roku w 134. powiatach zabrakło już środków na zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy. Pozostałe powiaty sygnalizowały, że dostępne środki nie są w stanie zaspokoić nawet w połowie zainteresowania możliwością skorzystania z pomocy na powyższy cel.