Rozwój demograficzny Polski 2000 - 2010

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2009

W ponad 2/3 przypadków powództwo o rozwód wnosi kobieta. Natomiast orzeczenie rozwodu z winy żony następuje w niewiele ponad 3% przypadków (wina męża orzekana jest w 20%), ale przeważnie – ok. 73% rozwodów - sąd nie orzeka winy. Najczęściej jako przyczynę rozwodu małżonkowie deklarują niezgodność charakterów (1/3 wszystkich rozwodów), kolejne przyczyny to zdrada lub trwały związek uczuciowy z inną osobą (1/4) oraz alkoholizm (1/5 rozwodów).

Wśród rozwiedzionych w 2009 r. małżeństw ok. 60% wychowywało ponad 56 tys. nieletnich dzieci (w wieku poniżej 18 lat). Najczęściej (53% przypadków w 2009 r.) sąd przyznaje opiekę nad dziećmi wyłącznie matce, wyłącznie ojcu jedynie w niespełna 4% przypadków, a 41% rozwiedzionych małżeństw wychowuje dzieci wspólnie.
Po obserwowanym w latach 2001-2005 systematycznym wzroście (do prawie 12 tys.) liczby prawnie orzeczonych separacji – w 2010 r. po raz kolejny nastąpiło zmniejszenie ich liczby do ok. 3 tys. Co roku odnotowuje się też kilka przypadków zniesienia separacji, tj. powrotu do małżeństwa, jednakże większość pozostających w prawnej separacji małżeństw wnosi o rozwód.

Umieralność

Wstępne dane wskazują, że w 2010 r. zmarło ponad 380 tys. osób, co oznacza prawie 5 tys. mniej niż w 2009 r.; współczynnik umieralności pozostał praktycznie bez zmian na poziomie 10,0‰. W ogólnej liczbie osób zmarłych ok. 47% stanowią kobiety.

W Polsce odnotowuje się zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn - widoczne zresztą już wśród chłopców. W młodszych grupach wieku, począwszy od 20-25 lat, współczynnik zgonów dla mężczyzn jest 4-krotnie wyższy niż dla kobiet, zaś w starszych grupach wieku - 3 i 2-krotnie wyższy.

Do głównych przyczyn zgonów w Polsce należą choroby układu krążenia i choroby nowotworowe oraz urazy i zatrucia (wykres 8). W zakresie umieralności z powodu chorób układu krążenia obserwuje się istotną poprawę, obecnie stanowią one przyczynę ponad 46% wszystkich zgonów (w 2000 r. – prawie 48%, a na początku lat 90-tych – ponad 52%). Wśród kobiet umieralność w wyniku chorób układu krążenia jest zdecydowanie wyższa, obecnie ich udział w ogólnej liczbie zgonów kobiet wynosi prawie 52%, a wśród mężczyzn – niespełna 41%.
Niekorzystnym zjawiskiem jest bardzo szybki wzrost liczby zgonów powodowanych chorobami nowotworowymi do ponad 24% ogółu zgonów w 2009 r. - jednocześnie odnotowuje się wzrost liczby nowych zachorowań. W 2000 r. nowotwory stanowiły 23% zgonów, a w 1990 r. niecałe 19%. W wyniku nowotworów nieznacznie częściej umierają mężczyźni – ponad 26% zgonów (kobiety – ponad 23%).

Urazy i zatrucia są przyczyną niewiele ponad 6% wszystkich zgonów (w 1990 r. ich udział wynosił 7,6% ogółu zgonów, a w 2000 r. obniżył się do 7%). W tym przypadku występuje bardzo duże zróżnicowanie umieralności według płci; wśród mężczyzn urazy i zatrucia stanowią prawie 9% przyczyn, a wśród kobiet tylko ok. 3%.

W 2010 r. zarejestrowano 2,2 tys. zgonów dzieci w wieku poniżej 1 roku życia (ok. 100 mniej niż przed rokiem). Pozytywny, obserwowany nieprzerwanie trend malejącej umieralności niemowląt potwierdza współczynnik wyrażający liczbę zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych, który w minionym roku wyniósł 5,2‰ – o prawie 3 punkty mniej niż na początku tego wieku, gdy wynosił ok. 8‰ (wykres 9).

W ogólnej liczbie zmarłych niemowląt ponad 70% umiera przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia (w okresie noworodkowym), w tym ok. połowa w okresie pierwszego tygodnia życia. Przyczyną ponad połowy zgonów niemowląt są choroby i stany okresu okołoporodowego, czyli powstające w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka, kolejną 1/3 zgonów stanowią wady rozwojowe wrodzone, a pozostałe są powodowane chorobami nabytymi w okresie niemowlęcym lub urazami.