"Szara strefa" w gospodarce

Przeczytaj także: Szara strefa w Polsce - miliardowe straty dla budżetu

W 2010 r. organy kontroli skarbowej nadal zajmowały się zwalczaniem przestępstw paliwowych z dużymi sukcesami fiskalnymi dla budżetu państwa. Kilka przykładów rezultatów działań urzędów kontroli skarbowej:

• inspektorzy kontroli skarbowej w spółce zajmującej się obrotem detalicznym paliwami ujawnili ponad 8 tysięcy fałszywych oświadczeń o przeznaczeniu oleju na cele opałowe. Ustalono, że zaniżenie podatku akcyzowego z tytułu tego oszustwa wyniosło ponad 18 mln zł. UKS zawiadomił prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa fałszowania dokumentów przez kontrolowaną spółkę. Prokuratura wniosła akt oskarżenia przeciwko 13 osobom, którym postawiono zarzuty fałszowania dokumentów oraz działania w zorganizowanej grupie przestępczej;
• współpraca Prokuratury, Centralnego Biura Śledczego KGP i urzędu kontroli skarbowej doprowadziła do rozpracowania, a następnie zakończenia działalności przestępczej grupy podmiotów, które wprowadzały do obrotu handlowego paliwo niespełniające obowiązujących norm jakościowych. W większości paliwo to pochodziło z nielegalnych źródeł. Inspektorzy kontroli skarbowej wyliczyli straty budżetu z tytułu niezapłaconych zobowiązań podatkowych na kwotę 14 mln zł;
• W toku kontroli 31 podmiotów zajmujących się obrotem paliwami płynnymi wykryto nieprawidłowości polegające m.in. na sprzedaży oleju napędowego osobom nieuprawnionym lub podmiotom fikcyjnym, nielegalnym zakupie komponentów, mieszaniu i sprzedawaniu ich jako pełnowartościowe paliwo. W wyniku kontroli wydano decyzje z tytułu niezapłaconego podatku akcyzowego na kwotę 7 mln zł oraz podatku VAT na ponad 9 mln zł.

Powyższe przykłady efektywnej działalności organów kontroli skarbowej w zwalczaniu przestępczości paliwowej potwierdzają znaną prakseologiczną zasadę, aby rozwiązywaniem specyficznych problemów zajmowały się osoby i struktury wyspecjalizowane, dysponujące wiedzą i doświadczeniem zawodowym w tej dziedzinie. Obecnie problematyka przestępczości paliwowej nie jest przedmiotem zainteresowania mediów, parlamentarzystów czy innych środowisk opiniotwórczych.

Nawiązując do wcześniej wspomnianego wątku, warto przypomnieć, że politycy, parlamentarzyści nie powinni indywidualnie czy grupowo, metodą różnych nacisków „kierować” kontrolą firm, branż gospodarczych itd. Rolą polityków i parlamentarzystów jest ustanawianie i doskonalenie norm prawnych, które mają największy pływ na ograniczanie i niwelowanie, przytaczanych w tym opracowaniu, przestępstw i wykroczeń podatkowych oraz szarej strefy gospodarczej. System podatkowy i jego ochrona przed niewykonywaniem zobowiązań podatkowych, patologiami przestępczymi uszczuplającymi budżet państwa jest funkcją wartości krajowej władzy ustawodawczej oraz wizji gospodarczego rozwoju realizowanego przez główne partie polityczne. Ale to jest już całkiem inny temat.

Przedstawiona wyżej tematyka tylko sygnalizuje istnienie w Polsce większego problemu, jakim jest przestępczość podatkowa integralnie związana z funkcjonującą szarą strefą. Jaki jest jej rzeczywisty wymiar tych patologii przestępczych w skutkach finansowych? W literaturze przedmiotu w informacjach urzędowych czy w medialnych przekazach przeważnie spotykamy szacunki, a niekiedy dowolne wyliczenia (afera paliwowa) przeważnie mocno intencjonalne.

W Polsce uchylanie się od zobowiązań z podatku VAT od lat jest największym przestępczym problemem w wymiarze strat dochodów budżetowych i dalszych skutków społecznych, gospodarczych i kryminalnych. Z tym rodzajem przestępczości podatkowej nie radzi sobie administracja skarbowa ani inne państwowe organy i służby w takim stopniu sprawności, który uruchomiłby postępujący proces eliminowania tej patologii.

Zbierane informacje przez GIIF z zasadniczych powodów – ustawowych i pragmatycznych – dotyczą finansowych transakcji podejrzanych. Uwaga zasadnicza jednostki analityki finansowej nadzorowanej przez GIIF ukierunkowana jest na pojawienie się i ruchy środków finansowych, które mogą być związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu. W 2010 r. takich informacji o pojedynczych transakcjach wpłynęło od instytucji obowiązanych – 15 357. W tym 15 341 informacji oznaczono jako podejrzenie o pranie pieniędzy, a 16 transakcji podejrzewano o finansowanie terroryzmu.

Natomiast tzw. jednostki współpracujące, w większości organy kontroli podatkowej, organy kontroli skarbowej i organy celne, zarejestrowały 476 przypadków o znamionach podejrzanych i zawiadomiły GIIF26. Na ten zbiór informacji, który od kilku lat wzrasta w skali kilku procent każdego roku niewątpliwie mają wpływ środki finansowe generowane z przestępczości w podatku VAT i z funkcjonowania szarej strefy. Dysponenci tych nieujawnionych kwot muszą je gdzieś zainwestować, zalegalizować również przez system bankowy, ubezpieczeniowy czy spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe itp. Zatem w analitycznych zasobach GIIF można poszukiwać dość realistycznej wiedzy o skali nielegalnych zysków finansowych pochodzących z przestępczości popełnianej w Polsce w podatku VAT i w szarej strefie.

Fragment pochodzi z książki „Kontrola skarbowa. Uprawnienia, struktura, skuteczność” Ryszard Bełdzikowski.




Jedyna książka na rynku wydawniczym, która przedstawia funkcjonowanie administracji kontroli skarbowej od jej powołania ustawą z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z1991 r. Nr 100, poz. 442 ze zm.).