Jakość życia i spójność społeczna w Polsce 2011

Przeczytaj także: Polskie miasta: znamy liderów jakości usług komunalnych i społecznych

Wykluczenie społeczne

Postrzeganie wykluczenia społecznego

Eliminowanie wykluczenia społecznego w różnych sferach życia stanowi jeden z najważniejszych celów unijnej, a także polskiej polityki społecznej. W badaniu spójności społecznej zawarto m.in. pytania na temat społecznej percepcji tego zjawiska. Zapytano m.in. o to, czy istnieje w Polsce zjawisko wykluczenia społecznego, zdefiniowanego jako „brak lub ograniczone możliwości uczestnictwa w ważnych aspektach życia społeczno-gospodarczego, politycznego lub kulturalnego”.

Z badania wynika, że prawie jedna piąta osób w wieku co najmniej 16 lat nie rozumie, co oznacza ten termin lub nie ma zdania na ten temat. Taką opinię wyrażają przede wszystkim mieszkańcy wsi (21%). Najmniej liczną grupę osób o takich poglądach reprezentują mieszkańcy miast liczących powyżej 500 tysięcy mieszkańców (15%). Mieszkańcy tych miast stanowią najliczniejszą grupę wskazującą na obecność zjawiska wykluczenia społecznego w Polsce (ponad 53%). Najrzadziej zjawisko to dostrzegane jest w małych miastach i na wsi (36-37%).

Zjawisko wykluczenia społecznego dostrzegane jest przede wszystkim przez ludzi młodych (46% osób w wieku 16-34 lata); w najmniejszym stopniu przez osoby starsze (ponad 27% osób w wieku co najmniej 65 lat). Czynnikiem bardzo silnie różnicującym skalę postrzegania zjawiska wykluczenia społecznego jest poziom wykształcenia. Wśród osób z wyższym wykształceniem – ponad połowa wskazuje na występowanie tego zjawiska, natomiast wśród osób z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym – prawie dwukrotnie mniej.

Zdaniem mieszkańców Polski wykluczenie społeczne w największym stopniu spowodowane jest narkomanią, ubóstwem i alkoholizmem.

W opinii społecznej wsparcie materialne dla osób żyjących w ubóstwie to przede wszystkim zadanie dla państwa. Sądzi tak ok. 60% osób (w wieku 16 lat i więcej). Z badania wynika, że za najbardziej potrzebne formy pomocy (spośród kilkunastu wymienionych w kwestionariuszu) uznaje się kolejno: pomoc w zalezieniu pracy osobom bezrobotnym, pomoc w pielęgnacji osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych, pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego osobom starszym oraz zasiłki pieniężne.
Opinie na temat dyskryminacji

Jednym z zagrożeń dla integracji społecznej jest dyskryminacja. Zjawisko to definiowane jest jako działania odbierające określonym grupom dostęp do środków lub możliwość czerpania korzyści, które są otwarte dla innych.

Biorąc pod uwagę stan faktyczny: postawę społeczeństwa oraz sposób traktowania w urzędach i w miejscu pracy, za najbardziej dyskryminowaną w Polsce grupę osób uważa się bezdomnych. Ok. 67% polskiego społeczeństwa (w wieku 16 lat i więcej) jest zdania, że bezdomni są raczej dyskryminowani lub zdecydowanie dyskryminowani. Wśród grup o relatywnie najwyższym poziomie zagrożenia dyskryminacją wymieniane są również: osoby o odmiennej orientacji seksualnej, niepełnosprawni, osoby ubogie i o niskim statusie społeczno-zawodowym.

Za osobę należącą do grupy ludzi, która z jakiegokolwiek powodu jest w Polsce traktowana gorzej od innych, uznaje się co dziesiąty mieszkaniec Polski w wieku co najmniej 16 lat; w prawie równym stopniu są to kobiety i mężczyźni. Relatywnie najczęściej za dyskryminowane uważały się osoby w wieku 50-64 lata oraz osoby o niskim poziomie wykształcenia. W nieco większym stopniu niż innych dotyczyło to mieszkańców największych miast.