Sytuacja gospodarcza w Europie Śr. i Wsch. I 2012

Przeczytaj także: Prognozy dla gospodarki i firm na rok 2012

Słabej konsumpcji gospodarstw domowych w większości krajów EŚW towarzyszył spadek optymizmu konsumentów. Badania ankietowe prowadzone przez Komisję Europejską wskazują na jego sukcesywne obniżanie się od początku 2011 r. (z wyjątkiem Litwy i Łotwy, gdzie na-stroje konsumentów poprawiały się). Dane o sprzedaży detalicznej również wskazują na nadal niską aktywności konsumentów. Od stycznia do października 2011 r. jej wartość praktycznie nie zmieniła się.

Trwający w niemal całym regionie proces konsolidacji finansów publicznych wpłynął na bardzo niewielki wzrost spożycia zbiorowego w regionie. W największym stopniu zwiększyło się ono w krajach bałtyckich, które proces najsilniejszego zacieśniania polityki fiskalnej przeszły w 2009 i 2010 r. Z kolei, w przypadku Słowacji i Rumunii można było zaobserwować silne spadki konsumpcji publicznej (odpowiednio o 3% i 4% w stosunku do I połowy 2010 r.).

… i inwestycji

Podobnie wyglądała sytuacja w przypadku nakładów inwestycyjnych, jednak w tym przypadku dysproporcja dynamiki była jeszcze większa. Bardzo szybki wzrost inwestycji w okresie I-III kw. 2011 r. można było zaobserwować w krajach bałtyckich (ponad 20% r/r), co wiązało się z efektem niskiej bazy i odłożenia w czasie inwestycji, które zostały zaniechane w poprzednich latach. Dodatkowo rosnący popyt zarówno krajowy, jak i zagraniczny, m.in. na rynku nieruchomości, wpłynął na wzrost skłonności przedsiębiorstw do inwestowania. Dodatnią, aczkolwiek zdecydowanie niższą dynamikę nakładów inwestycyjnych obserwowano także w Bułgarii, Polsce, Rumunii i na Słowacji. Również w tych krajach inwestycje miały jednak znaczący dodatni wkład do wzrostu gospodarczego. Z kolei nakłady inwestycyjne w pozostałych krajach regionu (Czechy, Węgry, Słowenia) zmniejszały się, podobnie jak w 2010 r., a w przypadku Słowenii obniżały się w tempie dwucyfrowym.

Spowolnienie aktywności w przemyśle

Silny wzrost popytu zewnętrznego, jaki miał miejsce w 2010 r. i utrzymywał się do połowy 2011 r., wiązał się z pobudzeniem aktywności w przemyśle. Wpłynęło to na kontynuację procesu odbudowy zapasów w regionie. Wzrost stanu zapasów odnotowano we wszystkich krajach regionu poza Słowacją, a w większości był to główny składnik wzrostu gospodarczego. W III kw. odnotowano już spadek stanu zapasów, czemu towarzyszyło obserwowane spowolnienie w przemyśle w tym okresie.

W pierwszych dziesięciu miesiącach 2011 r. tempo wzrostu produkcji przemysłowej, która była głównym motorem odbudowy po kryzysie w latach 2008-2009, stopniowo się obniżało. W styczniu 2011 r. roczna dynamika produkcji w przemyśle wynosiła niemal 12% r/r, po czym obniżyła się do 4% r/r w październiku 2011 r. Przewidywane pogorszenie sytuacji gospodarczej w strefie euro i tym samym niższy popyt ze strony jej członków sugeruje dalszy spadek dynamiki produkcji przemysłowej. Potwierdzają to wskaźniki opisujące nastroje w przemyśle. Za-równo wskaźniki PMI dla głównych gospodarek regionu (Polska, Czechy, Węgry), jak i wskaźniki zaufania producentów Komisji Europejskiej od początku 2011 r. stale się obniżają. Na spadek optymizmu wpływ miały przede wszystkim pogarszająca się perspektywa wzrostu gospodarczego w regionie oraz spadek zamówień, zwłaszcza z zagranicy.

Pogarszające się perspektywy wzrostu w wyniku kryzysu strefy euro

Kryzys zadłużeniowy i wynikające z niego spowolnienie gospodarcze w krajach strefy euro wydają się być głównym czynnikiem wpływającym na rozwój sytuacji gospodarczej w regionie EŚW w najbliższych kwartałach. Eskalacja kryzysu, jaka miała miejsce w II połowie 2011 r., spowodowała znaczącą rewizję prognoz wzrostu, również dla krajów EŚW. Komisja Europejska w listopadzie 2011 r. obniżyła swoje prognozy na 2012 r. dla wszystkich krajów regionu w porównaniu z poprzednią rundą prognostyczną z maja 2011 r. W największym stopniu obniżone zostały prognozy dla Słowenii, Czech, Węgier i przede wszystkim Słowacji, które to kraje są najsilniej związane z gospodarką strefy euro.