Ubóstwo w Polsce 2011

Przeczytaj także: Ubóstwo w Polsce 2010

Istotnie pogorszyła się również sytuacja gospodarstw domowych rencistów – w tym przypadku wzrost odsetka osób w gospodarstwach znajdujących się poniżej minimum egzystencji wyniósł ok. 1/3 (tj. zwiększył się o 3,4 pkt. proc. w stosunku do roku poprzedniego – z 9,6 do 13,0%).

Czy zasięg skrajnego ubóstwa zmniejszył się w którejś z grup gospodarstw?

Wyjątki były nieliczne, a odnotowane spadki – nieznaczne. O zmniejszeniu się zagrożenia ubóstwem skrajnym w 2011 roku można mówić w odniesieniu do gospodarstw domowych osób utrzymujących się z niezarobkowych źródeł innych niż emerytury i renty (w porównaniu z rokiem 2010 odnotowano spadek o 0,5 pkt. proc.) oraz gospodarstw składających się z jednego rodzica z dziećmi na utrzymaniu (spadek o 0,6 pkt. proc.). Różnice te są jednak na tyle niewielkie, że nie uprawniają do jednoznacznie pozytywnej odpowiedzi na postawione pytanie.

Jak głębokie jest ubóstwo w Polsce?

Głębokość ubóstwa określa się najczęściej za pomocą wskaźnika luki dochodowej bądź wydatkowej. Informuje on o tym, o ile procent przeciętne dochody lub wydatki gospodarstw ubogich są niższe od wartości granicy ubóstwa.

W 2011 roku wartość wskaźnika luki wydatkowej w odniesieniu do gospodarstw uznanych za skrajnie ubogie wyniosła 19%, podobnie jak w przypadku gospodarstw o wydatkach poniżej tzw. ustawowej granicy ubóstwa; natomiast poziom wydatków gospodarstw, które znajdowały się w sferze ubóstwa relatywnego był niższy od granicy ubóstwa relatywnego przeciętnie o 22 %. W 2010 roku wartości te były bardzo podobne.

ZAGROŻENIE UBÓSTWEM W RÓŻNYCH GRUPACH GOSPODARSTW

Ubóstwo w różnym stopniu dotyka poszczególne grupy społeczne, ale społeczna mapa zagrożenia ubóstwem w Polsce nie zmienia się istotnie od lat.

Czy ubóstwem zagrożeni są zwłaszcza członkowie gospodarstw osób bezrobotnych?

Tak, miejsce zajmowane na rynku pracy jest ważnym czynnikiem wpływającym na sytuację materialną jednostki i jej rodziny. Od lat ubóstwem zagrożone są przede wszystkim osoby i rodziny osób bezrobotnych. W 2011 roku w gospodarstwach domowych posiadających w swoim składzie co najmniej 1 osobę bezrobotną zagrożonych ubóstwem ustawowym było ok. 11,5% osób, a w gospodarstwach z 2 i więcej osobami bezrobotnymi problem ten dotyczył niemal co trzeciej osoby. Z kolei w gospodarstwach bez osób bezrobotnych jedynie co dwudziesta osoba żyła poniżej granicy ubóstwa ustawowego. Stopa ubóstwa skrajnego wynosiła odpowiednio - ok.12,5%, ok. 34,5% i ok. 5%.

Czy wykonywanie jakiejkolwiek pracy zarobkowej gwarantuje miejsce poza sferą ubóstwa?

Nie, ponieważ pauperyzacji sprzyja również wykonywanie pracy niskopłatnej. Dotyczy to przede wszystkim osób o niskim poziomie wykształcenia, które pracują na stanowiskach robotniczych. W rodzinach, których główny strumień dochodów pochodził z pracy najemnej na stanowisku robotniczym, w 2011 roku stopa ubóstwa skrajnego wyniosła niemal 9%, a stopa ubóstwa ustawowego – nieznacznie powyżej 9%.

Dużo lepszą gwarancję na pozostawanie poza sferą ubóstwa skrajnego stanowią dochody z pracy najemnej na stanowiskach nierobotniczych – poniżej minimum egzystencji znajdowało się jedynie nieco ponad 1,5% osób z gospodarstw utrzymujących się głównie z takich dochodów; podobny odsetek dotyczył w tej grupie gospodarstw ubóstwa ustawowego.

Jaka była sytuacja materialna rencistów, emerytów i rodzin utrzymujących się z innych świadczeń społecznych?

Zasięg ubóstwa jest wyraźnie zróżnicowany w zależności od przeważającego źródła utrzymania gospodarstwa. W 2011 roku w najtrudniejszej sytuacji były rodziny utrzymujące się głównie ze świadczeń społecznych innych niż emerytury i renty (stopa ubóstwa ustawowego – ok. 31%, skrajnego – ok. 30%).