Ubóstwo w Polsce 2012

Przeczytaj także: Ubóstwo w Polsce 2011

Podobnie jak w przypadku biedy dochodowej, poziom ubóstwa warunków życia w gospodarstwach domowych osób z wykształceniem co najmniej średnim jest istotnie mniejszy niż przeciętnie, co dotyczy zwłaszcza gospodarstw, których głowa posiada wykształcenie wyższe.

W bardzo dużym stopniu ubóstwem warunków życia zagrożone są rodziny, w skład których wchodzą osoby bezrobotne. Ten typ ubóstwa często dotyka gospodarstw rolników, a także rencistów, emerytów i innych osób nieaktywnych zawodowo. Podobnie jak w przypadku ubóstwa dochodowego, prawdopodobieństwo zagrożenia ubóstwem warunków życia rośnie wraz z liczbą dzieci na utrzymaniu. Do kategorii gospodarstw domowych szczególnie często dotkniętych ubóstwem warunków życia należą także rodziny niepełne. Tą formą ubóstwa częściej niż przeciętnie zagrożone są gospodarstwa domowe osób w średnim wieku (w wieku 45-64 lata). Inaczej niż w przypadku ubóstwa dochodowego, ubóstwem warunków życia zagrożone są także gospodarstwa osób starszych, mających 65 i więcej lat.

Tak jak w przypadku ubóstwa dochodowego, ubóstwo warunków życia relatywnie częściej dotyka mieszkańców obszarów wiejskich (ok. 18%) niż miast (ok. 12%). Poziom zagrożenia tą formą ubóstwa maleje wraz ze wzrostem wielkości miast.

O trudnościach w zrównoważeniu budżetu

Punktem wyjścia dla analizy tej formy ubóstwa był syntetyczny wskaźnik braku równowagi budżetowej uwzględniający zarówno subiektywne opinie gospodarstw domowych dotyczące ich statusu materialnego, jak również fakty mówiące o trudnościach budżetowych gospodarstwa (w tym o zaległościach w opłatach). Gospodarstwo domowe zostało uznane za ubogie z punktu widzenia „nieradzenia sobie z budżetem” jeśli wystąpiły przynajmniej 4 z 7 uwzględnionych symptomów. Taka sytuacja dotyczyła ok. 16% gospodarstw domowych.

Ubóstwem braku równowagi budżetowej, rozumianym jako występowanie trudności w równoważeniu domowego budżetu, podobnie jak w przypadku wcześniej analizowanych wymiarów ubóstwa (dochodowego i warunków życia), znacząco częściej zagrożone są gospodarstwa domowe osób charakteryzujących się niskim poziomem wykształcenia – w szczególności tych, których głową jest osoba z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym (ok. 27%), ale wysoki jest również odsetek ubogich gospodarstw domowych osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (ok. 20%). W przypadku gospodarstw osób o wykształceniu co najmniej średnim poziom ubóstwa braku równowagi budżetowej jest nieco niższy od średniej, przy czym najniższy jest wśród gospodarstw osób o wykształceniu wyższym.

W znaczącym stopniu ta forma ubóstwa dotyczy gospodarstw domowych, w których przynajmniej jedna osoba jest bezrobotna. Podobnie jak w przypadku ubóstwa dochodowego, ubóstwem braku równowagi budżetowej relatywnie częściej zagrożone są gospodarstwa domowe rencistów oraz rodziny mające troje lub więcej dzieci na utrzymaniu, a także rodziny niepełne. Tym rodzajem ubóstwa zagrożone są gospodarstwa domowe osób starszych i w średnim wieku (powyżej 45 lat).

Problemy ze zrównoważeniem domowego budżetu dotyczą w równym stopniu mieszkańców obszarów wiejskich i miast (po ok. 16%), przy czym klasa wielkości miasta ma stosunkowo niewielkie znaczenie – nieco niższe odsetki zaobserwowano w przypadku największych miast, liczących powyżej 500 tysięcy mieszkańców.